Toshkent davlat iqtisodiyot

Sanoat bozorini sеgmеntlash mеzonlari  

Sеgmеntning miqdoriy kўrsatkichlari (uning ko’lami, patеntsial istе'molchilar soni) 

Korxonaning imkoniyatlariga mos sеgmеnt (ishlab chiqarish va taqsimot kanallari, uning 

imkoniyatlari, saqlash, transport) 

Korxonaning mavjud sеgmеnti (ishlab chiqarish va taqsimot kanallari, uning 

imkoniyatlari, saqlash, transport) 

Foydali sеgmеnti (bеlgilangan sеgmеntda korxonaning yuqori rеntabеlligi va boshqa 

ko’rsatkichlarda maksimal foyda korish imkoniyatlari) 

 

Asosiy raqobatchilar bilan xamkorlikda  sеgmеnt (raqobat darajasi, ushbu sеgmеntdagi 

patеntsial raqobatchilar, korxonaning raqobatdoshligi) 

 

Tanlangan bozor sеgmеntida samarali ishlashga imkoniyatlari (ushbu sеgmеntda korxona 

samarali faoliyat yuritishiga imkoniyatlari yaratilganligi, rеsurs va samaradi faoliyat 

ta'minlanishi) 

 

---

 

67 

 

qoozonishga  loyiq  darajada  yirik  bo‘lishi  va  turli  marketing  strategiyalaridan 

foydalanish  oqlanishi  uchun  yetarli  darajada  farqlanadigan  bo‘lishi  lozim. 

Uchinchidan, tanlangan o‘zgaruvchi marketing strategiyasiga bevosita aloqasi bo‘lishi 

kerak.  

Samarali  segmentlash  sxemasi  mijozlarning  bir  xillik  darajasi  yuqori  bo‘lgan 

sektorlarni  ajratishga  imkon  beradi.  Shuningdek,  segmentlar  bir-biridan  farq  qilishi 

ham  muhim.  Statistika  tilida  bunday  sxema  vazifasini  quyidagi  tarzda  ifodalash 

mumkin:  «guruhlar  o‘rtasida  dispersiyani  maksimallash  va  guruh  ichida  dispersiyani 

minimallash». 

Mijozlarning demografik tavsifnomalari asosida segmentlash bilan taqqoslaganda 

izlanayotgan  foyda  asosida  segmentlash  muqobil  tamoyil  hisoblanadi.  U  mijozlar  bir 

xil  mahsulotlarni  turli  sabablarga  ko‘ra  xarid  qilishini  va  mahsulotning  ayrim 

tavsifnomalari  ular  uchun  turlicha  qiymatga  ega  bo‘lishini  hisobga  oladi.  Masalan, 

ayrim  mijozlarni  stanok  xarid  qilishda  birinchi  navbatda  metallga  ishlov  berishning 

aniqligi  va  shu  stanokda  tayyorlangan  mahsulot  sifati  qiziqtirishi  mumkin;  boshqa 

mijozlar  eng  avvalo,  ushbu  stanok  yordamida  mahsulot  birligi  ishlab  chiqarish 

tannarxini  pasaytirish  imkoniyatini  baholaydi;  uchinchi  bir  mijozlar  esa  bunday 

stanoklarni  xarid  qilish  uchun  boshlang‘ich  kapital  xarajatlar  qanday  ekanligi  bilan 

ko‘proq qiziqadi. Izlanayotgan foyda asosida bozorni segmentlashning bazaviy g‘oyasi 

shundan  iboratki,  bozorni  segmentlarga  ajratishning  sababi  mahsulot/xizmatlardan 

yakuniy foydalanish va xarid sabablaridagi farqlar hisoblanadi. 

Segmentlashning  bazaviy  sxemasi  asosida  ishlab  chiqilgan  uch  xil  turdagi 

strategiyalar  mavjud.  Raqobat  darajasi,  bozor  xarakteri  va  korxona  resurslari  har  bir 

muayyan  vaziyatda qaysi strategiya eng  mos keladigan  bo‘lishini aniqlab beradi (4.2-

rasm). 

Konsentratsiyalangan  marketing butun  marketing faoliyatini alohida, diqqat bilan 

tanlab olingan segmentga qaratishni  nazarda tutadi. Bunday strategiya tanlash  natijasi 

odatda  unga,  qoidaga  ko‘ra,  yuqori  sifat  va  qimmat  narxlar,  shuningdek,  sotuvni 

rag‘batlantirish  va  distributsiya  tanlangan  strategiyalari  hamrohlik  qiladigan  tor 

mahsulotlar assortimenti hisoblanadi.  

---

 

68