Toshkent davlat iqtisodiyot

4.2-rasm. Sanoat bozorini segmentlash va shu asosida marketing dasturini 

shakllantirish konsepsiyasi

16

 

 

Sanoat tovarlari  taklif qilish shartlarida tafovutlar bo‘lishi mumkin. Shuningdek, 

strategiyalar  mahsulotlarni  ilgari  surishga  yondashuvlarga  muvofiq  farqlanishi 

mumkin – bunda bir xil mahsulot turli segmentlarga taklif etiladi. 

Differensiatsiyalangan  marketing  –  ehtimol,  segmentlash  strategiyalarining  eng 

tarqalgan  turi  bo‘lib,  unda  ikki  (yoki  undan  ortiq)  puxta  tanlangan  segmentlarga  turli 

marketing  yondashuvlari  qo‘llanadi.  Differensiatsiyalanmagan  marketing  –  samarali 

segmentlashning yo‘qligidir. Bunday vaziyat tashkiliy faoliyatni rejalashtirish va tahlil 

qilishning  kamchiliklarini  aks  ettirishi,  yoxud  ularning  korxona  marketing 

harakatlariga javobi nuqtai-nazaridan ongli ravishdagi strategik tanlov natijasi bo‘lishi 

mumkin. 

Pozitsiyalashtirish  iste’mol  marketingida  ishlab  chiqilgan  muhim  strategik 

konsepsiya  bo‘lsada,  biroq  sanoat  mahsulotlari  va  xizmatlariga  nisbatan  ham  bir  xil 

darajada qo‘llanishi mumkin. U firma qiymati taklifi bilan, ya’ni ularga ko‘ra mijozlar 

raqobatchilar bilan emas, balki muayyan firma bilan ish olib borishni afzal ko‘radigan 

sabablar bilan uzviy bog‘liq. 

                                                             

16

 Ковалев А.И. Промышленный маркетинг (Часть I). - м.: ООО Фирма «Благовест-В», 2002 г. - 260 с. 

Sanoat bozori 

 

Sanoat korxonasining markеting dasturi 

 

A bozor sеgmеnti 

 

B bozor sеgmеnti 

 

V bozor sеgmеnti 

 

G bozor sеgmеnti 

(korxonaga faoliyatiga 

daxldor bolmagan)  

D bozor sеgmеnti 

 

Е bozor sеgmеnti 

 

Qolgan bozor sеgmеntlari 

 

Korxonaning zanjirli 

raqobat bozori 

 

Bozor chuqurchasi 

 

A.B.S sеgmеntlar uchun 1-markеting 

dasturi (maxsulot, narx, raqobat 

stratеgiyalari, taqsimot, 

kommunikkatsiya va sotish ) 

 

D sеgmеnt uchun 2-markеting dasturi 

(ushbu sеgmеnt uchun, maxsulotni 

modifikatsiyalash, narx, taqsimot, 

kommunikkatsiya va sotish ) 

 

3-markеting dasturi  asosiy erkin 

xarakat qiluvchi bozor nishi 

 

Boshqa sеgmеntlar uchun markеting 

dasturi   

 

---

 

69 

 

Pozitsiyalashtirish  ushbu  segment  mijozlari  korxona  raqobatchilardan  nimasi 

bilan  farq qilishini tushunishi  va qadrlashi  uchun korxona  imidjini  va qiymat taklifini 

yaratish  sifatida  tavsiflanadi.  Pozitsiyalashtirish  haqida  bayonot  (ariza)  bozor 

qatnashchilari  uchun  ham,  tashkilotning  o‘zi  uchun  ham  muhim  kommunikatsiya 

elementi  bo‘lishi  mumkin.  U  firmaning  mijoz  ehtiyojlari  belgilangan  to‘plamini 

qondirish  qobiliyati  va  majburiyatlari  borasida  umumiy  fikr  shakllantirishga  imkon 

beradi. Pozitsiyalashtirish – korxona strategiyasini mijozlarga yetkazish usulidir. 

Pozitsiyalashtirish  haqida  muvaffaqiyatli  bayonot  uchta  jihatni  aks  ettiradi: 

maqsadli bozor, ajratib turuvchi kompetensiya, noyob foyda, ya’ni uchta savolga javob 

beradi: 

1)  bizning mahsulot kim uchun mo‘ljallangan? 

2)  biz nima sotamiz? 

3)  nima uchun mijoz buni xarid qilishi kerak? 

Mantiqan  olganda,  pozitsiyalashtirish  segmentlash  va  targetlashdan  keyin  kelishi 

lozim.  Bu  yerda  sabablar  yaqqol  ko‘rinib  turibdi:  pozitsiyalashtirish  mavjud/potensial 

mijoz  ongida  ro‘y  beradi  va  raqobatchilar  bilan  taqqoslaganda  korxonaning  holatini 

belgilab beradi.