|
Мавзу:Физикада мустақил таълимни ташкил этиш
Маъруза режаси :
а) Физика курсининг бошқа ўқув фанлари билан боғланиши.
б) КХКларида физикани мутахассислик фанларига боғлаб ўқитиш
в) Физика таълими базасида интегра-цион ўқув фанлари ўқув предметлари-нинг яратилиши
|
|
|
Биламан
|
Билмоқчиман
|
Билиб олдим
|
|
|
|
|
2-илова
Физика фанининг ҳар бир бўлимлари бошқа фанлар билан боғлиқлик даражаси турлича бўлиб, улардаги айрим қонунлари, таърифлар ва ечилиши керак бўлган масалалар бошқа фанлардаги қонун ва таърифлар, масалалар билан боғлиқ жиҳатлар жуда кўп.
Масалан физиканинг "Молекуляр физика" бўлими кимё фани билан жуда кўп таъриф ва қонуниятлардан, ибораларда умумийликка эга. Ҳар икки фанларда кўп учрайдиган атом, молекула иборалари, масалаларни сақланиш, Авагадро, газ қонунлари, Менделеев элементларининг даврий системасидан фойдаланишлар бунга яққол мисол бўла олади. Ҳозирги замон иқтисодиёти ва унинг ривожланишлари асоси фундаментал фанлардаги мувафаққиятлардандир. Бунда айниқса, табиий фанлар физика, кимё, математика, биология ва х.к.ларнинг тутган ўрни катта. Бу мувафаққиятларни халқ хўжалигининг кўп тармоқларига жорий этиш учун, албатта, асосий фанлардан чуқур билимга, амалий кўникмаларга ва юқори назарий тайёргарликка эга бўлган мутахассислар тайёрлаш лозимдир. Шунинг учун "Ўрта махсус касб-хунар бошқармаси"тизимидаги академик лицей ва касб-хунар коллежларида ўқитиш мезонлари шундай тузилганки, у юқоридаги талабларга жавоб беради, бироқ уни кўнгилдагидек деб бўлмоқди. Ҳозирги ўқитиш мезонларини олиб қарасак бирмунча сайқалга мухтождек назаримизда.
Касб-хунар коллежларини олиб қарасак, йўналишларидан келиб чиққан ҳолда айрим фанлар чуқурроқ ўргатилади. Агар олий ўқув юртларини ўқув жараёнига назар ташласак, ўқитилаётган фанлар орасида яқинлик анча сустдек. Мисол учун, бир ёки бир неча фанларнинг ютуқларидан янги фаннинг ютуғи келиб чиққан: биофизика, астрофизика, кимёвий физика ва бошқалар. Ваҳоланки, баъзи касб-хунар коллежларида бу фанлараро алоқа жуда катта ҳам назарий, ҳам амалий аҳамиятга эга.
Мисол тариқасида тиббиёт коллежларида физика фанининг ўқитилишини олсак. Бу фанни ўқитишни тўғридан-тўғри тиббий йўналишга кириб кетган ҳолда, инсон биологиясига қиёслаб олиб бориш, бизнингча ўқитиш самарадорлигини сезиларли оширади. Чунки инсон организмидаги кўплаб мураккаб физиологик жараёнлар физика фанининг у ёки бу қонуниятлари орқали жуда яхши тушунтирилади.
«Суюқликлар» мавзусига оид томонларини таҳлил этадиган бўлсак, қон айланиши мураккаб жараёндир-суюқликлар харакати(Бернулли қонуни). "Суюқликлариннг ёпишқоқлиги" мавзусида Пуазейл ва Стокс қонунларини атрофлича ёритгандан кейин, бизнинг назаримизда ўқитувчи бу тушунчаларнинг биологиядаги аҳамиятини кўрсатиши лозим. Масалан соғлом одам қонининг ёпишқоқлик коэффициенти қандай бўлишини, уни ўлчаш учун ишлатиладиган вискозиметрларнинг турарини айтиб ўтиш лозим. Шу ўринда гемодинамика ҳақида, яъни томирлар системасидаги қон харакати қонуниятлари тўғрисида тушунча бериш лозим. Инсон организмида физикавий макрожараёнлардан ташқари молекуляр жараёнлар содир бўлади. Улар организмнинг биологик ва физиологик холатини белгилайди. Бундай микрожараёнларнинг физикасини тушуниш организм холатини, баъзи касалликлар табиатини тушунишга ёрдам беради. Бундан ташқари физикани ўқитишда тиббиёт коллежларида кўпгина замонавий асбобларнинг ишлатилиши, уларнинг, у ёки бу касаллик табиатини диагностикаси учун қўлланилиши мисолида тушунтириш ҳам мумкин. Жумладан: механик босим катталиги қатор касалликларни баҳолай оладиган артериал қон томир босимининг кўрсаткичи, инсон организмининг ичкарисида манбага эга бўлган товуш тўлқинларини қайд этиш, жуда оддий физик жараён ҳисобланган жисм хажмининг унинг температурасига тўғри мутаносиб ҳолда ўзгариши(Гей-Люссак қонуни) -медицина термометрни-кенг қўлланилаётган диагностика асбобларига эътиборни қаратиш мумкин. Бундан ташқари, нафас олиш газ харакати, иссиқлик узатиш, буғланиш каби жараёнлар билан боғлиқ. Организмда биологик системаларнинг холатини белгилайдиган молекуляр жараёнлар ҳам содир бўлади. Бундай микрожараёнларнинг физикавий асосини тушуниш, организм холатини, баъзи касалликларнинг келиб чиқиши, доривор моддаларнинг таъсирини тўғри баҳолаш учун зарурдир. Шундай қилиб, физика фанини тиббиётнинг фундаменти деб тасаввур этиш мумкин. Ҳақиқатда тирик организмнинг фаолияти-бу физик-кимёвий жараёнлардан иборатдир.
Касб-хунар коллежларида эса, суюқликларни ўқитиш методикасининг вазифаларидан бири касбга оид физик маълумотларларни физика курси мазмунига киритиш орқали ўқувчиларнинг ҳам фанни ўрганишга, ҳам касбни эгаллашга бўлган қизиқишини ошириш, натижада илмий дунёқарашини шакллантириш, уларнинг онгига доимо оламнинг моддийлиги, ҳодисаларининг ўзаро боғлиқлигини сингдириб боришдан, касбга доир билимларини чуқурлаштиришдан иборатдир. Бу эса, суюқликлар мавзуси орқали берилаётган билимларни узвийлаштириш физик ҳодисаларнинг табиатини ва улар орасидаги боғланишни ҳам очиб беришда асосий ролни уйнайди. Тўғри ўрнатилган боғланиш бир мавзуни иккинчиси тўлдириб бориши, уларнинг бир-биридан ажралиб қолмаслигини таъминлайди. Мавзулар ўзаро яхши боғланмаса, ўқувчи олам ҳодисалари билан, тўқнашганда унинг олдида ожиз бўлиб қолади. боғланиш етарли даражада бўлса, оламнинг моддийлиги, ҳодисаларнинг бирлиги ва уларнинг бир-биридан ажралмаслиги ўқувчилар онгида шаклланиб боради.
Ўқитишда системалилик ва кетма-кетлик принципига кўра билимларни илмий асосланган ҳолда ўргатилиши, ҳар бир ўрганиладиган материал аввал ўрганилганларига асосланиши, келажакда ўрганиладиганларга имконият туғдирадиган бўлиши ва амалиёт билан мустаҳкамланиши керак.
3-илова
«Блиц-сўров» саволлари савол-жавоб вақтида тўлдирилади.
-
№
|
Саволлар
|
Жавоблар
|
1.
|
ФЎМ қандай босқичларни ўз ичига олади?
|
|
2.
|
Узлуксиз таълим тизими нима?
|
|
3.
|
ФЎМнинг асосий мақсади нима?
|
|
4-илова
Do'stlaringiz bilan baham: |
