O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi ahmadjon o‘lmasov iqòisodiyot asoslari qayta ishlangan nashri

10.2. Korxona va tashkilotlar moliyasi
Korxona (firma) moliyasi.
Bu korxona daromadlari va xarajatlarining
yaxlitligidir. Firmalar, odatda, kommersiya asosida (pul olib) ishlab,
o‘zini o‘zi pul bilan ta’minlaydi. Ular hosil etadigan pul fondlari o‘z
tovarlari va xizmatlarini, ortiqcha mol-mulkini, o‘zi chiqargan
aksiyalarni sotishdan, oldin sotib olgan aksiyalar va obligatsiyalarga
tegadigan pullar(dividend), davlat yoki har xil homiylar tomonidan
yordam sifatida berilgan, bankdan qarzga olingan, sug‘urta
kompaniyalari beradigan pullar hisobidan tashkil etiladi. O‘z puliga
korxona resurs oladi, undan soliq to‘laydi, qarzini qaytaradi, kapitalini
ko‘paytiradi, bankka foiz to‘lovlari to‘laydi va h.k.

---

9 8
Nokommersiya tashkilotlari moliyasi.
Bu tashkilotlar ham pul topib,
uni sarflash bilan shug‘ullanadilar. Ular ko‘pincha savobli xayriya
ishlarini bajarish uchun pul resursini hosil etadilar. Bu uch manbadan
yuzaga keladi: davlat bergan yordam; homiylar ajratgan pul va xayriyalar;
pulli xizmatlar keltirgan tushum, lekin bu asosiy manba emas.
Yig‘ilgan pul muhtoj kishilarga yordam berish, ommaviy tadbirlar
(bayramlar, tanlovlar, uchrashuvlar va ko‘rgazmalar) o‘tkazishga sarflanadi.
Jamoat tashkilotlari moliyasi.
Bunday tashkilotlar jumlasiga kasaba
uyushmasi, turli ittifoqlar, partiyalar, xalq frontlari, kasbiy klublar
va boshqalar kiradi. Bular ham o‘z faoliyatini yurgizish uchun pul
yig‘ib, uni sarflaydilar. Bu pul ta’sischilar ajratgan mablag‘lardan,
a’zolikka kirish pulidan, muntazam to‘lanadigan badal pulidan,
noshirlik qilish, reklama, turli tadbirlar o‘tkazishdan kelgan daromad
hisobidan shakllanadi. Bu pul tashkilot a’zolarining manfaati yo‘lida,
ular nizomida ko‘zda tutilgan vazifalarni bajarish uchun sarflanadi.