Моделлаштириш назариясининг умумий қоидалари Физик моделлаштириш-бу … 7

Моделларнинг афзалликларини қандай ажратиш мумкин.

Моделларнинг қуйидаги афзалликларини ажратиш мумкин:

1. Моделлар тежамли, чунки улар вақтни тежайди, техник объектни тадқиқ қилиш ёки лойиҳалаш жараёнида харажатлар ва моддий ресурсларни камайтиради.
2. Моделлар амалийдир, улар ҳар доим асл объектларга қараганда тадқиқот учун осонроқ ва қулайроқ тарзда қурилади. Моделларда сиз ҳақиқий объектларда ўтказиш учун жуда қиммат бўлган ёки ходимлар ва атроф-муҳит учун хавфли бўлган бундай тажрибаларни қўйишингиз мумкин.
3. Баъзи ҳодисаларни фақат уларнинг моделларида ўрганиш мумкин. Масалан, ядро портлашлари, космик аппаратлар траекториялари, электр яшин тушириш, самолётсозлик алоҳида функционал кичик тизимларнинг ишдан чиқиши натижасида бортда критик вазиятни ривожлантириш вақтида ва ҳоказо.
4. Моделлар ушбу тадқиқот учун ўрганилаётган тизимнинг асосий, энг муҳим хусусиятларини кўпайтиради. Бундан келиб чиқадики, ўрганилаётган тизим (объект) бир неча (кўп) моделларга эга бўлиши мумкин, уларнинг ҳар бири маълум бир хоссалар ва хусусиятлар тўпламини қайта ишлаб (симуляция қилиб) беради. Мисол учун, янги техник қурилмани лойиҳалашда динамик (соддалаштирилган, юқори тезликдаги) хоссалар ва хусусиятларни тасвирлайдиган моделни яратишингиз ва ишлатишингиз мумкин. Шу билан бирга, куч хусусиятларини, эгилиш ва бурилиш хусусиятларини аниқлаш учун бутунлай бошқа модель талаб қилинади.
5. Моделлар тизимнинг ўрганилган хоссаларини шакллантириш механизмини аниқлаш имконини беради, бу хусусиятларни башорат қилишни ва уларни мақсадга мувофиқ равишда керакли йўналишда ўзгартиришни ўрганади.
6. Моделлар ёрдамида олиб борилган тадқиқотлар айрим фараз ёки ғоялар асоссиз деган хулосага келиш учун асос бўлиб хизмат қилиши мумкин.

9. Моделлаштириш муаммоси нечта вазифадан иборат?

Моделлаштириш муаммоси учта вазифадан иборат:
- модель қуриш (бу тадқиқотнинг ижодий босқичи, чунки умумий ҳолатда автоматик тарзда модель қуриш алгоритми йўқ);
- моделни ўрганиш (бу вазифа янада расмийлаштирилган, моделларнинг турли синфларини ўрганиш усуллари мавжуд);
- моделдан фойдаланиш (конструктив ва конкретлаштирилган вазифа).
Моделлаштириш даражаси (чуқурлиги) бўйича моделлар :
- эмпирик - эмпирик фактлар ва билимлар асосида ишлаб чиқилган;
- назарий - математик тавсифлар асосида олинган;
- комбинацияланган (аралаш) - эмпирик боғлиқликлар ва математик тавсифларга асосланган.
Моделларни синфларга ажратиш муаммоси, ҳар қандай мураккаб ҳодисалар ва жараёнлар сингари, мураккаб ва кўп қиррали.

10.