Моделлаштириш назариясининг умумий қоидалари Физик моделлаштириш-бу … 7

Назарий механиканинг асослари

5. Назарий механиканинг асослари

Механика - бу жисмларнинг фазо ва вақтдаги ҳаракатининг механик шаклини ўрганадиган физиканинг бўлими.

Назарий механикада кучлар таъсирида жисмларнинг механик ҳаракатининг умумий хоссалари ўрганилади. Назарияни қуришда ҳақиқий объектлар ўрнини идеализацияланган тасвирлар - моделлар эгаллайди. Моделларда ҳақиқий объектларнинг барча хоссалари ҳисобга олинмайди, фақат кўриб чиқилаётган масалалар доираси учун муҳим бўлганларигина ҳисобга олинади. Фақатгина амалиёт муҳим хусусиятларни баҳолаши мумкин.
Механикадаги энг оддий модель - бу ҳақиқий жисмнинг ўрнини босадиган моддий нуқта. Агар маълум бир аниқлик учун жисмнинг ўлчамларини эътиборсиз қолдириш мумкин бўлса, бундай алмаштиришга рухсат берилади - бу қўйилган масалада кўриб чиқилаётган масофага нисбатан жуда кичик. Моддий нуқта тушунчасининг анъанавий таърифи, бу жисмнинг масса маркази атрофида айланиш ҳаракатини унинг таржима ҳаракатидан масса маркази ва уларнинг мустақил нурланиш эҳтимоли.

32. Назарий механиканинг асосий бўлимлари: статика, кинематика ва динамика.

Назарий механиканинг асосий бўлимлари: статика, кинематика ва динамика.

Статика - бу механик тизимларнинг кучлар таъсирида мувозанат ҳолатини ва уларга қўлланиладиган куч моментларини ўрганадиган бўлими.
Кинематика-механик ҳаракатнинг геометрик хоссаларини ўрганадиган бўлими. Ҳаракатланувчи жисмларга геометрик нуқта ёки жисм сифатида қаралади. Ҳаракат геометриясини ўрганиб, кинематика нуқта ва жисмларнинг мумкин бўлган ҳаракат турларини, тана нуқталарининг тезликлари ва тезланишларини, ҳаракат траекторияларини, кўчиш ва ҳоказоларни ўрганади. Кинематикада жисмларнинг массалари ва уларга таъсир этувчи кучлар ҳисобга олинмайди.
Динамика - бу Ньютон қонуни билан аниқланган кучлар ва куч моментлари таъсирида механик тизимларнинг ҳаракатини ўрганадиган назарий механиканинг бўлими.
5.1. Кинематика
Худди шу мантиқий схема бўйича кинематиканинг нуқта тезлиги ва тезланиши, айланадиган жисмнинг бурчак тезлиги ва бурчак тезланиши каби тушунчаларининг таърифи берилган. Келинг, тезлик мисолида тушунчаларни киритиш мантиғига амал қилайлик. Занжирни кўриб чиқинг
, (5.1)
Бу занжирда - ҳаракатланувчи М нуқтанинг радиус вектори, унинг бошланиши координаталар бошига охири М нуқтага мос келади; - нуқтанинг ихтиёрий t вақт моментдан вақт моментгача оралиқдаги силжиши; _c - ( оралиқдаги М нуқтанинг ўртача тезлиги; - М нуқтасининг маълум бир t вақт моментдаги тезлиги. Киритилган қиймат- бу ерда тезлик - чегаравий ўтиш орқали аниқланади.

32.