J., Barakayev N. R. Tizimli tahlil va qaror qabul qilish asoslari

Muammoli vaziyatning konseptual modelini tuzish.
Bu muammoni 
tushunish bo‘yicha tasavvurlarni, umuman ushbu muammoga nisbatan qarashlar 
tizimini nazarda tutadi. Muammoga tor nuqtai nazardan, g‘oyaviy ustanovkalar va 
eskirgan qarashlar nuqtai nazaridan munosabatda bo‘lish kerak emas. Bu 
muammoni yaxlit, konseptual tushunishni buzilishiga olib kelishi mumkin. 
Konkret vaziyatni asoslash va uning formallashgan modelini tuzish
. 
Bunday model shaxobchali grafik yoki maqsadlar daraxti (echimlar daraxti) 
kurinishida bo‘lishi mumkin. 
Qaror qabul qilishning 
ikkinchi bosqichi
- g‘oyalar ishlab chikish - 
muammoning echim yullarini shakllantirishdan iborat. G‘oyalar ishlab chikishning 
samarali metodlaridan biri “akliy xujum” (breynstorming) metodi hisoblanadi. 
Qaror qabul qilishning 
uchinchi bosqichi
- g‘oyalarni baxolash - har bir 
g‘oyaning kiymatini, ustunliklarini, uning samaradorligini va risk 
(tavakkalchilik) darajasini baxolashdan iborat. Riskda rejasini baxolaganda odam 
birinchi navbatda shaxsiy xavfsizlik motivlarini ( kim bilandir konflikt bo‘lishi 
tavakkalini, vaziyatda kutilmaganlik tavakkalini, obro‘lilik tavakkalini va b.) 
hisobga oladi, ammo g‘oyani o‘zining tavakkalini (riskini) baholamaydi. 
Har bir g‘oya (tanlov)ning samaradorligini va tavakkalchiligi (riski)ni 
boshlang‘ich “echimlar daraxtini” ko‘rish yordamida baholash mumkin. Bu daraxt 
mavjud alternativalar va ularning extimolli oqibatlari sxemasidan iborat bo‘ladi. 
Bunday sxemalarni tuzish, ayniqsa izchil qaror qabul qilishda samarali bo‘ladi. 
Qabul qilingan qaror samaradorligining mezoni - bu ketgan harajatlarni eng 
kam muddatda oplab yaxshi daromad olishga erishish. 
Qaror qabul qilishning 
to‘rtinchi bosqichi
- bu yakuniy tanlov (boshqaruvda 
buyruq shaklida shakllantirish va ifodalash) - bu bosqich qaror bajarilshini 
rejalashtirishni ta’minlab beradi. Bunda mazkur qarorni bajarish dasturi abul 
qilinadi, muddati belgilanadi. 
Qaror qabul qilishning beshinchi bosqichi - qaytarma aloa va qarorni tahlil 
etish - bunda qabul qilingan qarorni amaliy bajarish nazarda tutiladi. 

---

134 
Qabul qilingan qarorni bajarishning yakuniy bosqichida qaror natijalari 
tahlil kilinadi, zarur hollarda o‘zgartirishlar (korrektirovka) kiritiladi. Nazorat 
qabul qilingan qarorni o‘z vaqtida bajarishni ta’minlash maqsadida zarur bo‘ladi.