1. Quraminda alkolid saqlawshi da’rilik o’simlikler. Alkaloidlar dıńxromotografiyalıq analizi

3. Alkoloid saqlawshi Belladonna japiraģi, jer ùsti bòlimi hàm tamiri Folia, herba et radices. Ósimliktiń atı. Dárivor belladonna - Atropa belladonna L. Shańaraǵı. Ituzumdoshlar – Solanaceae Belladonna kóp jıllıq ot ósimlik bolıp, boyı 2 m ga jetedi. Túbirpoyasi kóp boshli, túbiri bolsa qalın hám sershox boladı. Poyasi tik o'suvchi bir, geyde bir neshe, qalın, jasıl reńli, tómengi bólegi shoxlanmagan, joqarı bóleginde bolsa 3 shaq payda bolıp, olar óz gezeginde ayrisimon jaylasqan top shoxchalar shıǵaradı. Bargi ápiwayı, toq jasıl, ekinen bolıp, birewi mudam iri, ellipssimon, maydaları bolsa máyeksimon. Gulleri japıraq qo'ltig'ida osilgan halda jalǵız yamasa jup bolıp jaylasqan. Gúl kishkene kesesi bes

tishli, cilindrsimon - qońırawsimon, mıywe menen birge qaladı, gúldiń tajıisi bes bólekli, birlesken, qońırawsimon, uchki bólegi biynápshe gúli rangga, tiykar bólegi bolsa sarı - gúńgirt rangga boyalǵan. Otaligi 5, analıq túyini joqarıǵa jaylasqan. Mıywesi - biynápshe gúli - qara reńli, jıltır, qos belgili, bir az tegis, kóp urıwlı, ashqıltım shıyrın mazalı xo'l mıywe. Urıwı búyreksimon, gúńgirt reńli bolıp, ústki tárepinde tereńchalari bar. Dárivor belladonna o'simligi poyasining joqarı bólegi bezli túkler menen oralǵan, tojbargi to'qroq. Ónimdiń sırtqı kórinisi. Úsh qıylı ónim tayarlanadı : bólek ósimlik japıraqları, jer ústki bólegi hám túbirleri. Belladonnaning bargi ápiwayı, ellipssimon hám máyeksimon, ótkir ushlı, tegis, mort, uzınlıǵı 25 sm, eni 13 sm ga jetedi. Ónim hidsiz bolıp, ashshı - ótkir mazalı bar. Ósimliktiń jer ústki bólegi qırqılǵan cilindrsimon poya, japıraq hám guller qospalarınan shólkemlesken. Poyasining ústki tárepi ash jasıl, ishi aǵıw, gewek ózek bolıp, uzınlıǵı 4 sm, qalınlıǵı 1, 5 sm ga teń. Túbiri qirqilmagan (cilindrsimon) yamasa uzınına qırqılǵan, ústki tárepi ash kúlreń - gúńgirt, burıwǵan, ishinde bolǵanı bolsa kúlreń sarg'ish, aq sarg'ish reńli bolıp, uzınlıǵı 20 sm ga, qalınlıǵı 0, 6 - 2 sm ga teń. Túbiri hidsiz, ashshı, ótkir mazalı bar. Ónimdiń mikroskopik dúzilisi. Bargni sıltı eritpesi menen kórsetip, keyininen sırtqı dúzilisi mikroskop astında kóriledi. Japıraq epidermisining qaptal diywalları qıysıq - bugri bolıp, odaǵı kutikula qatlamları bilinib turadı. Japıraqlarda tamırları boylap, úsh - tórt kletkalı ápiwayı, bir kletkalı boshchali hám uzın ayaqchali hám de boshchasi kóp kletkalı hám kalta (bir kletkalı ) ayaqchali túkler kórinedi. Bargda kaltsiy oksalat tuzining qumsimon kristallari jaylasqan qalta kletkalar bolıwı onıń eń xarakterli belgilerinen biri bolıp tabıladı. Bul qalta kletkalar bargining mezofill bóleginde tarqaq halda jaylasqan bolıp, mikroskoptıń kishi ob'ektivida kishkene qara daq formasında, úlken ob'ektivida bolsa anıq kórinedi. Geyde qalta kletka daǵı kristallar bargda poroshok jaǵdayında shashılıp ketken boladı.