6 klass tema: teń Ólshewli háM teń Ólshewsiz qozǵalis haqqinda túsinik. Tezlik hám oniń birlikleri. Sabaqtıń maqseti

6 - klass

TEMA: TEŃ ÓLSHEWLI HÁM TEŃ ÓLSHEWSIZ QOZǴALIS HAQQINDA TÚSINIK. TEZLIK HÁM ONIŃ BIRLIKLERI.
Sabaqtıń maqseti:
Bilimlendiriwge tiyisli:- tegis hám tegis emes háreket haqqında túsinik beriw; - basıp ótilgen jol hám waqtın baylaw tezlik túsinigin jáne onıń birligin úyreniw; - úyrenilgen fizikalıq formulalar járdeminde oqıwshılarda másele sheshiw kónlikpelerin payda etiw.
Tárbiyalıq : Alǵan bilimin ámeliyatqa qóllawǵa úyretiw. Dene tárbiyası beriw.
Rawajlantiruvchi: Sın pikirlew qábiletin rawajlandırıw.
Tayansh kompitensiyalar: Informaciya menen islew kompetensiyasi: túrli informaciya dáreklerinen kerekli maǵlıwmatlardı ǵárezsiz túrde izlep tapa alıwı hám olardan paydalanıw, informaciya qawipsizligi qaǵıydaların biliw hám ámel ete alıw.
Ózin ózi rawajlandırıw kompetensiyasi: ózlestirgen bilimlerine tayanǵan halda ǵárezsiz túrde óziniń fizikalıq bilimlerin rawajlandırıw, túrli didaktik tapsırmalardı atqara alıw, óz xattiharakatini alternativ bahalay alıw.
DTS talabı : Tegis hám tegis emes háreket haqqında túsinikke ıyelewi. Tezlik jáne onıń birliklerin biliwi. Másele sheshiw kónlikpesine ıyelewi.
Sabaq túri: Jańa bilim beriw.
Sabaq usılları : Induktiv (jalǵız tártipte islew), Diduktiv yamasa binar (jup bolıp islew), Gruppa bolıp islew. “Evrika” oyını. FSMU.
Sabaqtıń barıwı :
1. Quralǵan bólek.
Oqıwshılarǵa tegis háreket, tegis emes háreket, tezlik, saat, metr, kilogramm jazılǵan kartochkalar tarqatıladı hám sol jazıwdı tawıp qosılıw usınıs etiledi. 1 minutadan keyin prezentaciya ótkeriledi Prezentaciya dawamında oqıwshılardıń jańa tema boyınsha pikirleri tıńlanadı.
2. Ótilgenlerdi tákirarlaw.
Aldınǵı sabaqta oqıwshılarǵa uydan mektepge shekem yamasa mektepden uygeshe bolǵan aralıqtı qádemlab ólshep keliw tapsırılǵan edi. Lekin kópshilik oqıwshılar bunı atqarmaǵan bolıwları múmkin. Birinshiden, uydan mektepge shekem aralıqtı qádemlab sanaw zerikarli jumıs, ekinshiden, jolda olardı shalǵıtadigan kóp zatlar ushraydı. Sol sebepli bul jumıstı atqarǵan oqıwshılardı, álbette, xoshametlew shárt. Bunıń menen jumıstı atqarmaǵan oqıwshılardı jumıstı atqartirishga shaqırıq etiledi hám olarǵa bul wazıypa tákiraran tapsırıladı. ótilgenlerdi tákirarlawda oyın elementin de kirgiziw maqsetke muwapıq bolıp tabıladı. Doskaǵa tómendegi kóriniste eki birdey gúl sızıladı. Gulning tek orta bóleginde jazıw bolıp, gúl japıraqlarında jazıwları bolmaydı. Doskaǵa qálegen túrde eki oqıwshı usınıs etilip, gúl japıraqların oǵan tiyisli túsinik, shama, ólshem birligi hám t.b. menen toltırıw usınıs etiledi. Qaysı oqıwshı kóp hám tez toldırsa, jeńimpaz esaplanadı. Qalǵan oqıwshılardan olardıń tariypi, mánisi soraladı.


3. Jańa temanıń bayanı.
Jańa tema ústinde islengende tegis háreket retinde birdey waqıtlar ishinde birdey jol ótetuǵın deneler háreketi tushunilishi aytıladı. Onı tájiriybede kórsetiw ushın múmkinshiligi bolsa, 50-100 sm biyikliktegi shıyshe ıdıs (menzurka kórinisinde) kerek boladı. Oǵan shıyshe yamasa plastmassa sharik taslansa, málim aralıq ótilgeninen keyin sharik háreketi tegis boladı. Birinshiden, háreket tez bolmaydı. Ekinshiden, shıyshe arqalı ayqın kórinip turadı. Tegis emes háreketke qıya tegislikten qoyıp jiberilgen oyınshıq mashinanı kórsetiw múmkin. Bunda birdey waqıtlar ishinde basıp ótilgen aralıq birdey bolmawi kórsetiledi. Háreket tez yamasa aste ekenligin kórsetiwshi jańa fizikalıq shama tezlik túsinigi menen tanıstırıladı. Tezliktiń basqa birlikleri km/soat, dm/soat hám h. k., olar arasındaǵı baylanısıwlar kórsetiledi. Tegis emes háreket ushın ortasha tezlik túsinigi kiritiledi. Olarǵa mısallar keltiriledi.
Oqıtıwshı tómendegilerdi qosımsha etip sabaqtı dene tárbiyası menen baylanıstıradı. Sonday sport túrleri bar bunda jeńil avtomobil menen shekke kim tez keliwi ushın jarıs ótkeriledi. Avtomobilde tezlikti ólshewshi ásbap spidometr ornatılǵan boladı. Sportshı -aydawshı buǵan qaray óz tezligin asıradı yamasa normaında saqlaydı. Spidometr ásbapı tezlikti km/soat larda o'lchaydi. spidometr sóziniń mánisi: “speed” -tezlik hám metro ólshew mánisin ańlatadı.
4. Sabaqtı bekkemlew.
Másele. " Tiko" avtomobili 135 km/soat tezlikte háreketlana aladı. Avtomobil 10 minutda qansha jol basadı?


Multimediya sabaqlıqtan soraw hám máseleler yechiladi.
5. Oqıwshılardı bahalaw. Oqıwshılar sabaqtaǵı qatnasıwına qaray bahalanadı.
6. Uyge tapsırmalar. Sabaqlıqtaǵı ámeliy tapsırmanı orınlaw hám 1-shınıǵıwdan mısallar sheshiw.