Хўжалик (тадбиркорлик) ҲУҚУҚИ

1-мавзу: БИЗНЕС ҲУҚУҚИ ТУШУНЧАСИ ВА МАНБАЛАРИ. БИЗНЕС ҲУҚУҚИЙ МУНОСАБАТЛАРИ. БИЗНЕС ҲУҚУҚИ СУБЪЕКТЛАРИ. БИЗНЕС СУБЪЕКТЛАР ФАОЛИЯТИНИ ҚАЙТА ТАШКИЛ ЭТИШ ВА ТУГАТИШ

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ ТОШКЕНТ ДАВЛАТ ИҚТИСОДИЁТ УНИВЕРСИТЕТИ
УМУМИЙ ВА АНИҚ ФАНЛАР КАФЕДРАСИ

Режа:

• Бизнес ҳуқуқи тушунчаси ва манбалари.
• Бизнес ҳуқуқий муносабатлари.
• Бизнес ҳуқуқи субъектлари.
• Бизнес субъектлар фаолиятини қайта ташкил этиш ва тугатиш.

Тадбиркорлик фаолияти ва Бизнес ҳуқуқи

Тадбиркорлик фаолияти

• Тадбиркорлик фаолияти тадбиркорлик субъектлари томонидан
• қонун ҳужжатларига мувофиқ амалга ошириладиган,
• ўзи таваккал қилиб ва
• ўз мулкий жавобгарлиги остида

даромад (тизимли) (фойда) олишга қаратилган ташаббускорлик фаолиятидир.

(ЎзРнинг «тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғрисида»ги Қонуни 3-моддаси)

Тадбиркорлик инглизча - enterprise, enterprising

Назарий асослари

• 1725 йилда тадбиркорликнинг илмий асосларини дастлаб франциялик олим Ричард Катилон ишлаб чиққан. Унинг фикрича, тадбиркор – таваккалчилик шароитида фаолият кўрсатувчи кишидир.
• Тадбиркорлик (инглизча – enterprise, enterprising, русча – предпринимательство) – фойда олиш мақсадида фуқаролар ва юридик шахсларнинг ўз ташаббуси асосидаги мустақил фаолиятидир.
• Машҳур француз иқтисодчиси Ж.Б.Сей (1767-1832) “Сиёсий иқтисод рисоласи” китобида (1803) тадбиркорлик фаолиятини ишлаб чиқаришнинг уч мумтоз омиллари – ер, капитал, меҳнатнинг яхлитлиги деб таърифлаган эди.

Тушунчалар

• Таваккалчилик (Риск)
• Фойда (даромад) (тизимли фойда олиш) (солиқ объекти сифатида)
• Тижорат фаолияти (тижоратчи юридик шахс?)
• Тадбиркорлик фаолиятининг профессионаллиги
• Тадбиркролик субъектини давлат рўйхатидан ўтганлиги (ўтмаган бўлса оқибатлари)

Тадбиркорлик фаолиятида давлат

• Давлатнинг асосий вазифаси тадбиркорлик фаолияти эркинлигини (ушбу фаолият учун иқтисодий, ҳуқуқий ва бошқа масъулиятларни юклаган ҳолда) максимал таъминловчи шароитларни яратишдир.
• Бошқача қилиб ифодалаганда давлат бозорда ҳамма учун тушунарли ва адолатли ўйин қоидаларини ўрнатиши зарур.