Химмотология

8.2. Пластик сурков мойлар.
8.2.1.Ноингибиторли пластик сурков мойлар
Ноингибиторли пластик сурков мойлари — маълум бир нисбатдаги қаттиқ ва юмшоқ углеводородлар негизида бўлиб, улар қаттиқ углеводородлардан - церезен, петралатум, парафинлар ва минерал мойлардан - индустриал мойининг барча турдагилари, цилиндр мойи, П-куб чиқиндилари, оғир парафинлар ва озокирит дистилятларини биргаликда суюлтириб олинади. Улар техник вазелинлар деб номланиб, аниқ бир таркибга эга бўлмайди ва кўпроқ таркиби 20% цилиндр мойи ва 80% парафинлардан иборат бўлади. Улар ишлаб чиқариш хажми жихатидан солидол антифрикцион сурков мойларидан кейин иккинчи ўринни эгаллайди. Уларни қишлоқ хўжалигида плуг ва борон консервантлари сифатида ҳамда бошқа мақсадларда ишлатилади. Солидол - эскидан ва кенг миқёсда ишлатиладиган сурков материали ҳисобланади.
"С" турдаги сунъий солидоллар (ГОСТ 4366) - оч сариқ рангдан тўқ малла ранггача бўлган юмшоқ мойсимон мазь кўринишидаги модда ҳисобланади. Бундай солидоллар индустриал ва ўсимлик мойлари аралашмасини сунъий ёғ кислоталарининг совунлари ёрдамида гидратлаш орқали олиниб, коллоид барқарорлиги билан ажралиб туради. Сунъий солидолларни очиқ майдонларда (-20°С гача) 3 ойдан кўп бўлмаган муддатда, ёпиқ биноларда эса 1 йилгача қишлоқ хўжалиги техникаларини бўёқланган юзаларини сақлашда ишлатилади.
Ёғли солидол (ГОСТ 1033-79). Бу турдагиларни стандарт сифатида иккита маркаси бўлиб, улар олдинги 2-1 ва УС-22 деб номланган маркаларига тўғри келувчи, "Ж" прессолидол ва "Ж" солидоллари ҳисобланади. Бу солидолларни сунъий солидоллардан фарқи, ёғли солидоллар мойларни табиий ёғлар таркибига кирувчи ёғ кислоталарининг кальцийли совунлари орқали қуюқлантириш ёрдамида олинади. Ташқи кўриниши ва асосий ҳарактеристикалари бўйича ёғли солидоллар сунъий солидолларга яқин бўлиб, бироқ сақлаш жараёнида кам зичланади. Ёғли ва сунъий солидолларни ҳар қандай нисбатда аралаштирганда ҳам уларни консервацион ҳарактеристикалари ёмонлашмайди.


8.2.2. Графитли пластик сурков мойлари
Графитли пластик сурков мойлари (ГОСТ 3333-80). Бу пластик сурков мойларининг эски номи - графитли УоСА. У қора рангдаги қўпол қуюқ мазь кўринишида бўлиб, таркиби жихатидан сунъий солидолларга яқин бўлган, аммо қовушқоқ мойда графит қўшиш орқали тайёрланган. Бу пластик сурков мойларини парафин ва петролатумни оксидлаш орқали олинадиган сунъий ёғ кислоталарининг совунлари ёрдамида қуюқлантирилади. Уларнинг хоссалари Филол - 1 нинг (ТУ 38.01247-80) коррозияга қарши хоссаларига жуда яқин туради. Умумий ишлатилиши бўйича эса жуда юмшоқ сурков мойлари ҳисобланади. Улар таркиби ва асосий ҳарактеристикалари бўйича Литол-24 пластик сурков мойларига яқин бўлиб, аммо қовушқоқ мойлар аралашмасида тайёрланади. Бунда индустриал И-50А ва АУ-веретён мойларининг 1:1 нисбати асосида тайёрланиб, қуюқлаштирувчи сифатида оксистеарин кислотасининг (8%ли) литийли совунларидан фойдаланилади.