|
LXII
Ojizlik va siniqlik tuprog‘larining sariq rang somoniga peshona terini to‘kib, somonli loy
tayyorlab, bu faqirlik kulbasini yuz oh
va o‘rtanish bilan suvab tamomlamoq; kiprikning
siniq ignasiga ko‘z yoshining uzun ipini o‘tkazib, yuz teshik va tikik bilan yamashni tugallamoq;
bunday tuzatuvchilikdan xijolat bo‘lib, uzr hujrasiga kirmoq, bu tikuvchilik uchun uzr so‘rab, xijolat
yoqasiga yashirinmoq, Tangrining obodonlik ehsonidan afv maskanini tilamoq va marhamati
xazinasidan muruvvat sarposini istamoq
Mendek oshuftahol, shaydoyi odam bu orzuni
146
xayolimga keltirganimda, bir necha kun yashirin
ranj chekdim; obi hayot istab, jonimni qiynadim. Kitob yozish uchun qalam yo‘nib, qalam uchun
qog‘ozlarni tayyorladim. Sahifa bo‘ylab qalamim naqshlar chizib, ovozini nay ovozidek baland etdi. Nay
kuylab qanday avjga chiqsa, mening qalamim o‘z kuyini undan ham oshirib yubordi. Nay ovozini eshitib,
so‘fiylar to‘dasi zikrga tushib ketganlari singari, bu qamish qalamim ovozi kesak uylarga, hatto to‘qqiz
osmon gumbaziga ham yetib bordi, odamzod orasiga g‘avg‘olar soldi. Malaklar orasida ham shovqinlar
ko‘tarildi. Odamzod eshitib, dardi oshib, dard bilan yoqasini chok-chok qildi. Malaklar eshitgach, jonsiz
146
Бу oрзу - «Ҳaйрaт ул-aбрoр» дoстoнини ёзиш.
Алишер Навоий. Ҳайратул-аброр (насрий баёни)
www.ziyouz.com
кутубхонаси
110
bo‘lib, yarador bo‘lgan qush kabi qanotlari osilib qoldi. Uning kuyidan xush bo‘lsa ham, noxush bo‘lsa
ham, baribir, mamlakat ham, malaklar ham xayajondadir.
Endi zebo yuzli bir gulrux
147
xat va xol bilan naqshlangan va suratlangan ekan, osmon pardozchisi
o‘z ishini tamomlagach, u o‘n to‘rt kunlik oydek to‘laligi ila namoyon bo‘ldi. Shu’lasidan sharqu g‘arb
yorishib, yeru ko‘kka yana to‘polon tushdi. Charx kotibining qalami sinib, uni siyoxdonning ostiga
tashlab qo‘ydi. Osmon xazinachisi oldimga kelib, quyosh bilan birga boshimdan aylana boshladi.
Boshimdan sochish uchun joni bilan birga to‘qqiz dasturxon yulduzni naqd keltirdi. Malaklar ustidan
pullar, naqd durru gavharlarni sochdi. Mening hurmatimni qilib u gard singari yerdan ko‘tarildi,
boshimdan aylanib, oyog‘imni o‘pdi.
Oldimga yuzlab boylikni qator qilib, hammasini oyog‘im ostiga sochqi etdi. Boshim ustidan konidan
keltirgan la’llarni sochdi; oldimga Ummonidan durlarni to‘kdi.
Bu hayratda men fikrlab qoldim; hatto bu fikrlashda hayron bo‘lib qoldim. Ushbu varaqlarni mening
qalamim (peshonamdagi) yozig‘lar kabi qoraytirgan ekan, ular bu qadar izzatga arzimaydilar, balki bu
izzatning mingdan biriga loyiq emas. Ular, u aytganday, yomon ham emas. Yaxshidirlar, lekin
maqtagunday emas. Ma’nosi yaxshi bo‘lsa, tarkibi yo‘q; ko‘rinishi yoqimli bo‘lsa, tartibi yo‘q.
Ularni yozishga ko‘ngul ketgandan keyin o‘n bayt ham yozmay, ko‘ngul qorong‘ilashdi. Chunki
boshimda qiladigan ishim ko‘p edi. Bosh qashishga ham vaqtim yo‘q edi. Osmon varag‘i tun qorasini
zirnix
148
bilan yuvgan vaqtdan boshlab, har tomonga tong nur sochib, toza supurgi bilan kecha
qorong‘iligini supura boshladi. Tun o‘zining anbar sepilgan lattasini yashirarkan, tong o‘zining zarli
bayrog‘ini tikdi. Bu bayroq endi o‘zini yo‘qlik mamlakatining bayrog‘i deb e’lon qilgunga qadar, shorn
qoraga qizil rangni qo‘shib, nur harflarini qoraytirgunga qadar, osmon yulduzlarini zohir etib, qora
choyshabini durlar bilan bezagunga qadar men shu orada ezilib, xalqning jabru jafosiga giriftor
bo‘laman. Xalqning yetkazgan azobidan bir dam menga tinchlik yo‘q; odamlarning jabridan bir nafas
oromim yo‘q. Bu xastaning g‘amli uyiga (arz bilan) kelgan odamning ketish yodidan butunlay ko‘tarilib
qoladi. Bir guruhi ketib ulgurmasdan, albatta boshqa ikki guruhi kirib keladi. Ular buzilgan ko‘nglimga
o‘t yoqib, ertalabdan-kechgacha jonimni oladilar.
Menga ular shunday ishlarni buyurishadiki, bajarish oson emas; uni bajarishning sira imkoni yo‘q.
Uzr aytsam, hammalariga qattiq botadi; yaxshi gapirsam, achchiqlari keladi. Ularga osmonlarcha xayru
ehson ko‘rsatsang ham, har osmonni ular bir xashakcha ko‘rishadi. Kimning ko‘zini tamagirlik katta
qilib ochgan bo‘lsa, bir qatra ham, butun bir daryo ham unga bari birdir. Berganingni olib, yana norozilik
ham izhor qiladi. Ko‘p bergan bo‘lsang ham oz deydi. Har biri o‘zicha so‘z so‘zlash ishtiyoqida; o‘zicha
so‘z so‘zlash bilan birga yuzta niyati bor. Birovning Rustamcha kuchi, Hotami Toyicha himmati, qo‘lida
Qorunning boyligicha boyligi bo‘lsa ham ularni rozi qilish qiyin.
Menda bu narsalarning birontasi yo‘q. Zaiflik uyida dard bilan hamnafasman. Shuncha g‘amu
mehnatim bo‘la turib, men ularga extiyot bilan savol-javob qilaman. Tabiiy kasalligimning o‘zi ham bir
sari, ular bilan muomala qilish ham bir sari bo‘lib, kuni bilan tomog‘im qurigani qurigan. Kechasi esa
uyqum qochib, farog‘atsizman. Kunduzi bo‘lsa yana ahvol shu; kech kirdi deguncha, yana o‘sha xol.
Kimningki vaqti shu xilda tang bo‘lgach, yaxshi she’r yozishga uning qachon imkoni bo‘ladi? Bu
yaratgan nazmim eng sof dur darajasida bo‘lmasa, men bu yozganim uchun kechirim so‘rashga
haqliman. Vaqtimning iplari qisqa bo‘lib, men uni ko‘nglim xohlagandek uza olmadim. U shu xilda
yaratilgandan keyin unga ortiqcha martabajperdan bo‘ladi. U qanday qilib el orasiga xoy-xuy soladi-yu,
qanday qilib hamma tomonga uzundan-uzoq dovrug‘i ketadi!
147
Зeбo юзли гулруx - «Ҳaйрaт ул-aбрoр» дeйилмoқчи.
148
Зирниx - oлтингугурт билaн мaргимуш aрaлaшмaси.
Алишер Навоий. Ҳайратул-аброр (насрий баёни)
Do'stlaringiz bilan baham: |
