Hayrat ul-Abror (I- qism) Alisher Navoiy

Hayrat ul-Abror (II- qism) 
Alisher Navoiy 
 
69 
http://ziyonet.uz/ 
tursang, shuncha foydalidir; agar bu xizmatga umuman kirmasang, bundan ham ajoyib va 
yaxshi boʻlardi. 
Yoʻqlik (fano) xazinasidan kim ogoh boʻlsa, unga qanoat mamlakatining podshohligi 
nasib boʻladi. Agar bunday xizmat sening boʻyningga majburiy tushib qolsa, senda uni 
bajarmaslikka ixtiyor yoʻq. Qisqacha qilib aytay, loʻndasini eshit, buning qanday 
boʻlishini ochib tushuntiray. Senga shoh xizmatini qilish nasib boʻlsa, toʻrtta ishni 
oʻzingga saylab ol: oldindan niyatingni uning niyati bilan rostla, boshqa niyatlarni 
koʻnglingdan chiqar. Yana biri, xizmat qilishning vaqtini bil, xizmat qil, lekin 
qilmagandek tur. Yana biri, yaxshi-yomon soʻz ogʻzingdan chiqmasin: odamlarning 
yaxshi-yomoniga ham qarama (gapini e’tiborga olma). Yana biri, bu xizmatdan 
qiynalsang ham, azob cheksang ham, adab shartiga koʻra, hamma yaxshi-yomonga chida. 
Bu xizmatdan tashqari tursang, buning ahvoli boshqa; podshoga yaqinlashsang, bu 
yaqinlikning ham turlari bor. Bu ishlarning hammasi senga muyassar boʻlsa, sening 
yulduzing baxt bilan yorigan boʻladi. Lekin bular hammasi, ey ojiz odam, gapning bir 
qismidir. Toʻlasi shuki, agar nogahon sen boylik toʻplash odatidan or qilib, faqirlik uyiga 
yoʻl olsang, ayniqsa shunday ahvolga tushganda tavozu’ koʻrsatishing shart. Xudoning 
naq roʻparasida unga umid bogʻlab tura bilish kerak. Agar senga osmonning kuch-qudrati 
nasib boʻlsa ham, yer yuzida sen kamtarlikni tanla. Gʻam-gʻussa yuki seni togʻdek ezib 
tursa ham, uning ostida sen tuproqdek tura ber. Boshingga toshlar yomgʻirdek yogʻilsa 
ham, binafsha kabi boshingni yuqori tutib tura ber. Tavozu’ vaqtida vafo qilish, adab 
qoidasiga koʻra hayoli boʻlish kerak. Ana shu vositalar bilan ma’qul boʻlib, asl maqsad 
tomon yoʻlga tushgan boʻlasan. 
XXXIII 
Noʻshirvonning hayo bogʻida nargis koʻzidan koʻzining nargisi uyalib, nargis koʻzlik 
gulrux yorini quchoqlashni istamay, oʻzini chetga olishni istagani 
Noʻshirvon valiahdligi chogʻida bir qizning ishqi bilan notavon ahvolga tushib qoldi. 
Koʻngli gʻuncha singari toʻla qon edi, lekin gʻam sirlarini pinxon tutardi. Unga visol 
muyassar boʻlgunga qadar cheksiz azob-uqubat va tashvishlarni boshidan kechirdi. 
Bir kun u chamanzordan xilvat joyni tanlab, gulrux yori bilan suhbat qurdi. Baxtiyor 
shahzoda yorini quchmoqchi boʻlgan edi, gul’uzor ham bunga rozi boʻldi. Dilbar 
hamdami tomon u qoʻlini uzatganda, bir tup nargisga shahzodaning koʻzi tushib qoldi. 
Shunda ahvoli oʻzgarib, u qoʻlini tortib oldi. Sumanbar yori hayron boʻlib, soʻradi: 
— Qoʻlingizni uzatganingiz nimasi-yu, yana tortib olganingiz nimasi? Adabli shoh 
bunga shunday javob berdi: 
— Shunday bir visol damida menga mone’lik qilgan narsa nargisning shahlo koʻzi 
boʻldi. Hayo koʻzi bilan olijartoblik bu ishda unga kuch bermadi. Uning nargisdek 
koʻzlari yoshga toʻlib, oʻrnidan turdi-da, bu ishdan voz kechdi. Oxirida uning bu sof 

---