Harbiy-texnik instituti rasulova nodira sardarovna

Ijro hokimiyati.
Mustaqillikka erishilgach, davlat boshqaruv hokimiyati 
tubdan isloh qilindi. Avvalo, sobiq Ittifoq davrida faoliyat yuritib kelgan 
O‘zbekiston davlat hokimiyatining ijro qiluvchi va boshqaruvchi oliy organi – 
Ministrlar Sovetining maqomi tubdan o‘zgartirildi. 1990-yil 24-martda 
O‘zbekistonda prezidentlik lavozimi ta’sis etilganidan keyin hayotning o‘zi ijro 
etuvchi hokimiyat maqomini o‘zgartirishni talab qildi. 1990-yil 15-noyabrda 
O‘zbekiston Prezidentining “O‘zbekiston SSR Prezidenti huzuridagi Vazirlar 
Mahkamasining tarkibini tasdiqlash to‘g‘risida”gi Farmoni chiqdi. Unga 
muvofiq ravishda O‘zbekiston Prezidenti huzurida Vazirlar Mahkamasi tuzildi, 
Prezident uning Raisi bo‘ldi. Respublikada vitse-prezident lavozimi ta’sis etilib, 
uning zimmasiga Vazirlar Mahkamasiga rahbarlik qilish va uning ishini 
uyushtirish vazifasi yuklandi. 
1992-yil 4-yanvarda vitse-prezident lavozimi tugatildi va O‘zbekiston 
Respublikasining Bosh vaziri lavozimi ta’sis etildi. Bosh vazir zimmasiga 
Vazirlar Mahkamasiga rahbarlik qilish, uning ishini tashkil etish vazifasi 
yuklandi. Davlat ijroiya hokimiyatini takomillashtirishda 1992-yil 8-dekabrda 
qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi muhim omil 
bo‘ldi. Konstitutsiyaning XX bobida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasining konstitutsiyaviy-huquqiy maqomi, uning tashkil etilishi, 
faoliyatining 
asosiy 
yo‘nalishlari 
va 
vakolatlari 
belgilab 
qo‘yildi. 
Konstitutsiyaning 89-moddasiga muvofiq “O‘zbekiston Respublikasining 
Prezidenti Vazirlar Mahkamasining Raisi hisoblanadi”, – deb belgilandi. 
Vazirlar Mahkamasi o‘z faoliyatini O‘zbekiston Respublikasining 1993-yil 
6-mayda qabul qilingan “O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi 
to‘g‘risida”gi (yangi tahriri 2003-yil 29-avgust) Qonuni asosida olib boradi. 
1
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлис Қонунчилик 
палатасининг биринчи йиғилишидаги нутқи // https://president.uz/uz/lists/view/3303[23.09.2020 11:48:48] 

---

93
Mazkur qonunning 1-moddasiga ko‘ra, “Vazirlar Mahkamasi – O‘zbekiston 
Respublikasining Hukumati – iqtisodiyot, ijtimoiy va ma’naviy sohalarning 
samarali faoliyat ko‘rsatishiga, qonunlar ijro etilishiga, Oliy Majlisning boshqa 
qarorlari, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari, qarorlari va 
farmoyishlari 
bajarilishiga 
rahbarlikni 
ta’minlovchi 
O‘zbekiston 
Respublikasining ijro etuvchi hokimiyat organi hisoblanadi”.
2003 yil 24–25-aprel kunlari bo‘lib o‘tgan O‘zbekiston Respublikasi Oliy 
Majlisining XI sessiyasida qabul qilingan “O‘zbekiston Respublikasining 
Konstitutsiyasiga o‘zgartishlar va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi Qonunga 
muvofiq Vazirlar Mahkamasining tarkibi, uni tuzish va tasdiqlash tartibi 
o‘zgartirildi. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 89-moddasining 
“O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti ayni vaqtda Vazirlar Mahkamasining 
Raisi hisoblanadi” degan ikkinchi qismi olib tashlandi. Vazirlar Mahkamasi 
tarkibida Rais lavozimi bo‘lmaydigan bo‘ldi. 
Hozirda Vazirlar Mahkamasining tarkibiga O‘zbekiston Respublikasi Bosh 
vaziri, uning birinchi o‘rinbosari va o‘rinbosarlari, O‘zbekiston Respublikasi 
vazirlari, 
davlat 
qo‘mitalarining 
raislari, 
(O‘zbekiston 
Respublikasi 
Konstitutsiyasining 98-moddasiga muvofiq) Qoraqalpog‘iston Respublikasi 
Vazirlar Kengashining Raisi kiradi.
2010-yil 12-noyabrda O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik 
palatasi va Senatining qo‘shma majlisida Mamlakatimizda demokratik 
islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish 
konsepsiyasi qabul qilindi. Unga ko‘ra O‘zbekiston Respublikasi Bosh vaziri 
nomzodi O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasiga 
saylovlarda eng ko‘p deputatlik o‘rnini olgan siyosiy partiya yoki teng 
miqdordagi deputatlik o‘rinlarini qo‘lga kiritgan bir necha siyosiy partiyalar 
tomonidan taklif etiladigan bo‘ldi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti taqdim 
etilgan Bosh vazir lavozimiga nomzodni ko‘rib chiqqanidan keyin o‘n kun 
muddat ichida uni O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining ko‘rib 

---

94
chiqishi va tasdiqlashi uchun taklif etadigan bo‘ldi. Bosh vazir nomzodi uning 
uchun tegishlicha O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi 
deputatlari va Senati a’zolari umumiy sonining yarmidan ko‘pi tomonidan ovoz 
berilgan taqdirda tasdiqlangan hisoblanadi.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining a’zolari Bosh vazir 
taqdimiga binoan O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan tasdiqlanadi.
O‘zbekiston Respublikasi Bosh vaziri va O‘zbekiston Respublikasi Oliy 
Majlisi Qonunchilik palatasi o‘rtasida ziddiyatlar doimiy tus olgan holda 
Qonunchilik palatasi deputatlari umumiy sonining kamida uchdan bir qismi 
tomonidan O‘zbekiston Prezidenti nomiga rasman kiritilgan taklif bo‘yicha 
O‘zbekiston Oliy Majlisi palatalarining qo‘shma majlisi muhokamasiga Bosh 
vazirga nisbatan ishonchsizlik votumi bildirish haqidagi masala kiritildi.
2007-yilda O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasidan mamlakat 
prezidenti bir vaqtning o‘zida ijro etuvchi hokimiyat boshlig‘i ekanini 
belgilaydigan normaning chiqarilishi ushbu davrdagi muhim siyosiy-huquqiy 
voqealardan biri bo‘ldi. Bugungi kunda Konstitutsiyamizning 89-moddasida 
“O‘zbekiston Respublikasining Prezidenti davlat boshlig‘idir va davlat 
hokimiyati organlarining kelishilgan holda faoliyat yuritishini hamda 
hamkorligini ta’minlaydi” degan qoida belgilab qo‘yilgan. 
Qabul qilingan qonunlarga muvofiq endilikda Bosh vazir nafaqat Vazirlar 
Mahkamasi faoliyatini tashkil etadi, balki unga rahbarlik qiladi va uning ishi 
samaradorligi uchun shaxsan javob beradi, Vazirlar Mahkamasi majlislariga 
raislik qiladi, hukumat hujjatlarini imzolaydi, davlat va xo‘jalik boshqaruvi 
masalalari yuzasidan qarorlar qabul qiladi. 
2011-yilda 
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga kiritilgan 
o‘zgarishlar muvofiq, O‘zbekiston Respublikasining Bosh vazir nomzodi 
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasiga saylovlarda 
eng ko‘p deputatlik o‘rnini olgan siyosiy partiya yoki teng miqdordagi 

---

95
deputatlik o‘rinlarini qo‘lga kiritgan bir necha siyosiy partiyalar tomonidan 
taklif etiladi.
2015-yil dekabrda shaxs, jamiyat va davlat o‘rtasidagi o‘zaro 
munosabatlarni soddalashtirish va bir vaqtning o‘zida rivojlantirish maqsadida 
“Elektron hukumat” tizimi tashkil etildi.
2017–2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta 
ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasiga muvofiq, davlat va xo‘jalik 
boshqaruvi organlari hamda mahalliy davlat hokimiyati organlari faoliyatining 
tashkiliy-huquqiy tuzilmasi, ularning funksiyalari va vazifalari qayta ko‘rib 
chiqila boshlandi. Tegishli sohalarda to‘planib qolgan muammolarni samarali 
hal etish maqsadida bir qator yangi vazirlik va idoralar tuzildi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016-yil 28-dekabrda qabul 
qilingan “Jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlari bilan ishlash tizimini 
tubdan takomillashtirishga doir chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi farmoniga binoan 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti devoni Ishlar boshqarmasining Fuqarolar 
qabulxonasi negizida, shuningdek, Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va 
Toshkent shahrida, shuningdek, har bir tuman va shaharda O‘zbekiston 
Respublikasi 
Prezidentining 
Xalq 
qabulxonalari 
hamda 
O‘zbekiston 
Respublikasi Prezidentining virtual qabulxonasi tashkil etildi. Ko‘plab 
fuqarolarimiz ushbu qabulxonalar orqali o‘zlarining dolzarb muammolarini hal 
qilmoqdalar. Aholining takliflari asosida ko‘plab hayotiy muhim masalalarda 50 
dan ortiq farmon va qarorlar qabul qilindi. “Xalq davlat idoralariga emas, balki 
davlat idoralari xalqimizga xizmat qilishi kerak” degan g‘oya bu borada 
faoliyatimiz mezoniga aylanmoqda. “Fuqarolar emas, hujjatlar harakatlanadi” 
tamoyilini joriy etish maqsadida Adliya vazirligi huzurida Davlat xizmatlari 
agentligi va uning hududiy bo‘linmalari tashkil etildi.
Sh.Mirziyoyevning 
tashabbusi 
bilan 
hududlarni 
ijtimoiy-iqtisodiy 
sohalardagi 
rivojlanishini 
jadallashtirish 
maqsadida 
Qoraqalpog‘iston 
Respublikasi, 
viloyatlar, 
tumanlar, 
shaharlar 
hududlari 
tegishlicha 

---

96
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Jo‘qorg‘i Kengesi raisi, viloyatlar, va Toshkent 
shahri, tumanlar (shaharlar) hokimlari, prokuratura, ichki ishlar va davlat soliq 
xizmati hududiy organlari rahbarlari boshchilik qiladigan kompleks ijtimoiy-
iqtisodiy rivojlantirish bo‘yicha 4 ta sektorlarga bo‘lindi.
2017-yil 8-sentabrda O‘zbekiston Respublikasida Ma’muriy islohotlar 
konsepsiyasi tasdiqlanib, unga ko‘ra davlat boshqaruvi tizimini tubdan isloh 
qilishnig 6 ta ustuvor yo‘nalishi belgilandi va maxsus “Yo‘l xaritasi” asosida 
yana 100 dan ortiq davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari faoliyatini qayta 
ko‘rib chiqish belgilandi. Shuningdek, mahalliy hokimliklarning moddiy-texnik 
ta’minoti va ularning xodimlari mehnatiga haq to‘lash tizimi qayta ko‘rib 
chiqilib, hokimlarning kadrlarni joy-joyiga qo‘yishdagi vakolatlari kuchaytirildi.
2018-yil 12-aperlda davlat va jamiyat boshqaruvida jamoatchilik nazoratini 
amalga oshirishning ta’sirchan va amaliy mexanizmlarini joriy etishni nazarda 
tutuvchi “Jamoatchilik nazorati to‘g‘risida”gi
 
O‘zbekiston Respublikasi qonuni 
qabul qilindi. 
Parlament tarixida ilk bor 2019-yildan boshlab, Vazirlar Mahkamasining 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Oliy Majlisga Murojaatnomasidan 
kelib chiqadigan, tegishli yilga mo‘ljallangan davlat dasturi bajarilishining 
borishi to‘g‘risidagi har chorakdagi hisobotini ko‘rib chiqish amaliyoti yo‘lga 
qo‘yildi. 
“Jamiyat – islohotlar tashabbuskori” degan yangi g‘oyani amalda ro‘yobga 
chiqarish, aholining davlat va jamiyat ishlarini boshqarishdagi ishtiroki 
ko‘lamini kengaytirish, BMTning Barqaror rivojlanish maqsadlariga erishish, 
fuqarolar, jamiyat va davlatning o‘zaro yaqin hamkorligini o‘rnatish, 
shuningdek, davlat organlari va muassasalari faoliyati ustidan jamoatchilik 
nazoratini kuchaytirish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzurida 
Jamoatchilik palatasi hamda Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va 
Toshkent shahar jamoatchilik palatalari tashkil etildi. Jamoatchilik palatasi 
jamoatchilik asosida ishlaydigan 50 nafar a’zodan iborat tarkibda shakllantirildi.

---

97