Халцаро бобур фонди

(Тарж имаси:
„А й т, 
м у л к эгаси, эй Х удойим , Сен ки м н и хоҳ- 
ласанг, ш у нга ҳ у к м р о н л и к берасан. Сен 
ким дан хоҳласанг, ҳ у к м р о н л и к н и тортиб 
оласан; к и м н и хо ҳ л асан г ази з қ и л асан ; 
к и м н и х оҳ л асан г, хор қ и л асан ; я х ш и л и к
ўз қ ў л и н гд а, сен ҳ ар бир нарсага қодир- 
с а н “ ).
Қ о д ир Х у д о н и н г и ш и н и қ а р а н г к и ,
й и ги р м а -ў т т и з м и н г н а в к а р н и н г эгаси, 
Қ а ҳ л у ғ д а н (уни Д ар б анд и О ҳани н ҳам 
дерлар) Ҳ и н д у к у ш тоғигача Султон Маҳ- 
муд м ирэога т а а л л у қ л и в и л о я т л а р н и н г
ҳ а м м а с и г а ҳ о к и м эд и. Ҳ у к м р о н л и к н и
м у стақил р ави ш д а қ и л а р эди. Б и р ўлпон 
йиғувчиси — Ҳ асан барлос исмли қари 
нусха И л о к д а н У ё ж га ч а қ а т т и қ қ ў л л и к
билан со л и қ йигиб, бизни к ў ч и р и б ту-
* Гарий — й и г и р м в -й и г и р м а беш м инут о р ал и ғи д а ги вақт.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

БОБУРНОМА
103
ш и р ар эди. Х иср ав ш о ҳ н и бир я р и м кун- 
да уруш йўқ, талош йўқ, бизнингдек қаш- 
ш оқ ва ф ал о к ат босган и к к и ю з-и кк и юэ 
э л л и к к и ш и н и н г қ о ш и д а ш у н д ай хору 
зор, ночор ва о ж и з қ и л д и к и , на навка- 
рига их ти ёр и қолд и, на молига, на жо- 
нига.
Х и ср ав ш о ҳ н и кўриб қ ай тган оқш ом
М ирзохон қ о ш и м г а келиб, а к а л а р и н и н г
қон и н и даъво қи л д и . Б и з н и н г одамлар 
дан ҳам б аъ з и л а р бу ф и к р н и ёқ л ад и л ар , 
дар во қ еъ ш ар и а т ва урфга к ўр а ҳам му- 
носиби ш у э д и к и , бундай к и ш и л а р жа- 
зосини тортсин.
Аҳд б ўлгани боис Х иср авш о ҳ н и озод 
қил и б, ф арм он б ер д и кк и , кучи етганча 
н а р сал ар и н и олсин-да, кетси н. Уч-тўрт 
қатор хач ир ва туяда бор ж ав о ҳ и р , ол- 
тин, к у м у ш ва нафис нар сал ар ни ю клаб 
о л и б к е т д и . Ш и р и м т а ғ о й и н и қ ў ш и б
ж ў н а т д и к , Х и ср ав ш о ҳ н и Ғўрий ва Да- 
ҳона йўли билан Хуросон сари юбориб, 
узи К о ҳ м ар д га бориб к ў ч и м и з н и орти- 
миздан Кобулга к е л т и р и ш и н и буюрдик.
У ю р тд ан К о б у л г а бориш н и я т и д а
кўчиб, Х о ж а Зай д мавзесига келиб туш- 
ди к. Ш у ку н и Ҳ ам заб ий м ангит ўзбак- 
нинг талонч иси ни бошлаб келиб, Д уш и 
е р л а р и н и т а л о н - т о р о ж қ и л д и . С ай й и д
Қосим э ш и к о ғ а ва А ҳм ад Қосим кўҳбур 
баъэи й и г и т л ар билан юборилди. Бориб, 
т а л о н ч и л а р н и боплаб босиб, бир неча 
бош к е с и б к е л т и р д и л а р . У ш бу ю ртда 
Х и ср ав ш о ҳ н и н г қур о л -асл аҳ ах о н аси даги 
з и р ҳ л и к и й и м л а р у л а ш и л д и . Етти-сак- 
к и з ю зтача зи р ҳ л и к и й и м ва к ў ҳ а (бўй 
баробар қ ал қ о н ) бор эди. Х исравш оҳдан 
қ олган нарсалард ан бири ш у л а р эди. Яна 
чинн и и д и ш л а р ҳам х и й л а туш ди. Бош- 
қ а кўзга кў р и н гу д ек нарса бўлмади.
Х о ж а З ай д м авзесидан тўрт-беш ма- 
ротаба қ ў н и б - к ў ч и б , Ғурбанд ш а ҳ р и г а
к ел д и к . У ш тур ш а ҳ р и г а ту ш ганда, Му- 
қ и м ар ғу н нин г улуғ беги бўлган Ш ер ак 
ар ғу н н и н г, биздан бехабар, л а ш к а р би- 
лан келиб Борон дарёси ёқасид а ўтирга- 
ни ҳ а қ и д а х а б а р т о п д и к . М а қ с а д и — 
П а н ж ҳ и р йўли билан ўтган к и ш и н и ў ш а 
пайти Кобулдан қочиб, т ар к ал о н и й аф- 
ғон орасига Лам ғон ту м ан и га борган Аб- 
д у р аззо қ м ирзо томонга ўтгани қўймас- 
л и к эди. Бу хабарни топгач, и к к и намоз 
орасида у ердан кўчиб, кечаси билан йўл
юриб, тонг вақти Ҳубён довонидан ош- 
Дик.
Суҳайл ю лдузини сира к ўрган эмас- 
дим. Довонга ч и қ қ а н заҳотиёқ осмоннинг 
жануб тарафи пастида ёруғ юлдуз кўрин- 
ди. ,.Шу С у ҳай л э м а с м и к а н ? “ , дед им . 
„С у ҳай л д ир ", дедилар. Б о қ и Чағониёний 
бу байтни ўқиди: