Халцаро бобур фонди

В аҳм у усраттии амоне топтуқ,
Я п ги жоп, тоза жаҳоне топтуқ.
(М азмуни:
ҚўрцуБ, каҳат ликдан ом о нли к топдик,
Янги жону япги жаҳонлик топдик.)
У лим в а ҳ и м а с и к ў н г и л д а н кў т ар и - 
либ, о ч л и к ш и д д ат и элдан даф бўлди. 
У м р и м и з д а б у н ч а ф а р о ғ а т қ и л м а г а н
эд и к. Умр бўйи о м о н л и к ва я р эо н ч и л и к 
қ ад р и н и б у н ч а л и к б и л м аган д и к . И ш р ат 
ф ал о к ат д ан сўнг, ф ар о ғат м агаа қ қ ат д ан
кей и н л а з з а т л и р о қ ва я х ш и р о қ кўрина- 
д и . Т ў р т - б е ш м а р о т а б а а н а ш у н д а й
к ў р г и л и к л а р д а н р о ҳ а т г а ва м а ш а қ қ а т -
дан ф а р о ғ а т г а қ а й т г а н м и з . Б и р и н ч и с и
мана ш у эди. Ў ш ан д ай д у ш м а н балоси- 
дан ва о ч л и к азобларидан халос бўлиб,
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

БОБУРНОМЛ
85
о м о н л и к р оҳати ва ар зо н ч и л и к фарога- 
т и га е ти ш д и к . Уч-турт кун Д и з а к д а ис- 
тироҳат қ и л д и к. Ундан сунг Уратепа сари 
й ў л г а т у ш д и к . П а ш о г а р й ў л д а н бироз 
ч е к к а р о қ д а . У н д а и л г а р и бир м у д д ат
бўлгандим, ўтиб кетиш да бориб уни сайр 
қил д им .
П а ш о ғ а р н и н г қ ў р го н и д а у з о қ вақт- 
л ар д ан буен м ени нг онам хоним га хиз- 
м ат қ и л ад и ган отин уловси зли к туфайли 
С ам ар қа н д д а қ о л ган эди, учраб қолд и, 
к ў р и ш д и м , сўраш дим. С ам арқанддан бу 
ерга яёв келибди.
Менинг онам хонимнинг синглиси Хўб 
Н игорхоним оламдан ўтган экан. Ўрате- 
пада х о н и м г а ва м енга эш и т т и р д и л а р . 
О там нин г онаси ҳам А н д и ж о н д а вафот 
қ и л га н э кан , уни ҳам ш у ерда эш иттим .
Хоним отамнинг ф о ж и ал и ўлим и боис 
о н а л а р и , и н и л ар и , си н ги л л ар и , Шоҳбе- 
гим, Султон М аҳм удхон, Султон Нигор 
хоним ва Д авлат Султонхонимни кўрол- 
м аган эди. Ж у д о л и к м уддати ўн уч-ўн 
тўрт йи лга ч ў зи л ган д и , ту ги ш ган л ар н и
к ў р и ш учун Тош кандга йўл олдилар.
Мен М уҳаммад Ҳусайн мирзо билан 
сўзлаш иб, Ўратепа к ен тлари дан Д аҳ к а т
деган ерда қ и ш л а м о қ ч и бўлдим. Бориб 
хонадон аҳлин и Д аҳ к а тга қўйиб, бир неча 
к ундан сўнг Ш оҳбегим ни, хон тогамни 
ва хон уруғ-айм оқларни кўргани мен ҳам 
Т о ш кан дга ж ў над им . Бориб Ш оҳбегим ва 
хон тогамга м улозам ат қили б, бир неча 
к ун ўш а ерда бўлдим. Онамнинг туғиш- 
ган опаси Меҳр Н игорхоним ҳам Самар- 
қ анддан келди. Менинг онам Қутлуг Ни 
горхоним оғриб қолди, анча ёмон оғри- 
ди. Қ атти қ хатар л ар н и ўтказди.
Ҳ азр ати Х ож аго Х ож а Самарқанддан 
чиқ иб келиб, Ф а р к а т д а ўтириб эдилар. 
Ф а р к а т г а бориб Х о ж а н и к ў р д у м . Хон 
тоғам лутф ва м арҳам ат йўлини тутиб, 
в и л о я т ва т у м а н б ер ар , д еган у м и д д а 
эдим. У ратепани ваъда қ и л д и л ар . Муҳам- 
мад Ҳ усайн мирзо бермади. Б и л м ад и м , 
ў з и ч а б е р м а д и м и ё ю қ о р и д а н и ш о р а
бўлдим и?
Б и р неча кундан кей ин (Д аҳкат Ўра- 
тепанинг тоғ этаги кен тлари дандир, улуг 
т о ғ н и н г ту бида ж о й л а ш г а н . Б у тоғдан 
ўтгач, Масчо келади. Эли гарчи сорт ва 
қ и ш л о қ д а яшасалар-да, ту р кл ар д ек гала
ва сурувли эллардир. Д аҳ ка тн и н г қўйи- 
ни қ и р қ минг ҳисоблар эдилар) шу кент- 
даги а ҳ о л и н и н г у й л а р и г а ж о й л а ш д и к . 
Мен бир к ат т ар о ғи н и н г уйига туш ди м , 
қ ар и к и ш и , олтмиш -етм иш ларда эди, ле- 
к и н ҳали ҳам онаси бор эди. Анча умр 
кўрган хотин эди: бир юз ўн бир ёшда 
эди. Темурбек Ҳиндустонга к ирганда бу 
хотиннинг уруғидан бири ўш а л аш к ар д а 
бўлган экан. Уни эслаб, ҳ и к о я қилиб бе- 
рарди. Б ир Д аҳ ка тд а ш у хотиннинг ўзи- 
дан туғилган, невара, қиз невара ва не- 
в а р а н и н г н е в а р а л а р и д а н т ў қ с о н о л ти 
к и ш и я ш а р д и , ў л г а н л а р и б ил ан и к к и
ю зта ҳисоб қ и л и ш а р д и . Н е в а р а с и н и н г
н е в а р а с и й и г и р м а б е ш - й и г и р м а о л т и
ёш лардаги, қоп-қора соқолли бир йигит 
эди.
Д а ҳ к а т д а э к а н и м и з д а , Д а ҳ к а т н и н г
теварак-атрофидаги тоғларни ҳ ам иш а яёв 
юриб, сай р қ и л а р д и м . А к с а р я л а н г о ё қ
ю р а р д и м . Я л а н г о ё қ к ў п ю р г а н и м д а н
оёқлари м тоғ ва тошни тафовут қи л м ай
қолган эди. Ў ш андай сайр п а й т и — бир 
куни намозгар билан намозш ом орасида 
бир и н гич ка сезилар-сезилмас йўлдан бир 
қорамол тушиб борар эди. Мен дедимки: 
„Бу йўл қ а ё қ қ а борар экан? Қорамолдан 
кўзни узманг, қорамолни йўқотманг, токи 
й ў л н и н г қ а е р г а ол иб б о р и ш и м а ъ л у м
б ў л г а й “ . Х о ж а А сад у л л о ҳ л у т ф қ и л и б
шундай деди: „Гов гум шавад чи кор ку- 
н е м ? “ *
(М а з м у н и :