Х. Ч. Буриев савзавот экинлари селекцияси ва уруечилиги


Гуллаши ва мева тугишининг биологияси



Download 0,95 Mb.
bet71/124
Sana31.03.2022
Hajmi0,95 Mb.
#520956
TuriЛекция
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   124
Bog'liq
Сабзавот экинлари селекцияси ва уруғчилиги

Гуллаши ва мева тугишининг биологияси. Тадкикотларимизда аникланганидек турли ковок навларининг гуллари хар хил типда булади. Жинсий жихатдан олганда йирик мевали ковок бир уйли моноэсциз усимлик булса, мускат ковок бир уйли полигам усимликдир. Йирик мевали ковокда
(Испанская 73 нави) икки хил эркак ва ypF04u гуллар булади.
Лекин новданинг турли кисмларида 5 тоифа гуллар хосил булади:
а) усимликнинг гуллаш махали бошланганида асосий поянинг пастки ярусида пайдо буладиган майда эркак гуллар;
б) новданинг иккинчи ярусида пайдо буладиган одатдаги эркак гуллар;
в) кийгос гуллаш даврида новданинг учинчи ярусида очиладиган одатдаги эркак ва урFOчи гуллар;
г) новданинг туртинчи ярусида пайдо буладиган йирик урFOчи гуллар;
д) новданинг учки кисмида пайдо булиб, уруFCиз мевалар хосил киладиган, етилмай колган эркак ва урFOчи гуллар.
Мускат ковокда (Палов кади навида) беш хил гул булади, даста- даста булиб жойлашган функционал эркак ва чин эркак гуллар, якка-якка булиб жойлашадиган функционал урFOчи ва чин урFOчи, гермафродит гуллар.Эркак урFOчи ва икки жинсли гуллар пастдан юкори томон очилиб боради. Бир Туп ковок усимлигида 300-500 дона эркак ва 10-18 дона урFOчи хамда гермафродит гуллар пайдо булади.
Ковок турларида гуллар узининг шакли, ранги ва бошка белги- лари жихатидан бир-биридан фарк киладиган булади. Йирик мевали ковокнинг гул тожи хаммадан кура йирик ва очик рангли булса, мускат ковокнинг гуллари хаммасидан майдадир. Йирик мевали ковок гул барглари ташкарига кайрилган, каттик пустли, мускат ковок гул барглари эса тик турадиган ва учи уткирлашган. Йирик мевали ковок гулининг косачаси кадахсимон, каттик пустли ковок гул косачаси эса, бочкасимон. Косача барглар йирик мевали Ковокда ипсимон, ингичка, мускат ковокда - узунлашган, сербар, каттик пустли ковокда - бигизсимондир (35-расм).
Кар хил турдаги ковок гулларининг тузилишида ухшашликлар Кам куп. Гулкуруони беш аъзоли, гул тожи кунгироксимон булиб, косачаси билан кушилиб кетган, уртасигача 5 та сарик, ёки заргалдок рангли япрокхарга ажралган. Эркак гулларнинг чангдонлари Ковузлокка ухшаб букилган ва бир-бири билан кушилиб , битта устунча . Косил килган. Чанг доналарининг диаметри, бизнинг маълу- мотларимизга Караганда, Испанская навида 101­107, Палов кади ' навида - 106-111 мкм келади. УрFOчи гулларнинг устунчаси йуFOн- лашган, думалок ёки киррали, такасимон шаклда буладиган 3-5 та икки паррали тумшукчаси бор. Тугунчаси пастки булиб, учта, баъзида турт- бешта мевабарглардан юзага келади.
Ковок гулларининг ривожланиши шароитлар кулай келганида 30-35 кун давом этади. Ковокнинг гуллаши майсалари униб чиккднидан бошлаб хисоблаганда навининг нечогаик тезгшшарлигига 34 расм. Йирик мевали (а), каттих пустли (б) ва мускат (в) коюк маданий турларининг уруFчи гули (1), чангчиси (2) ва уруFчи гул Fунчалари (3).
караб 35-60 кундан кейин бошланади. Аввал эркак гуллари ва бир неча кундан кейин - мева киладиган гуллари очилади, баъзан бунинг акси хам булади. Эркак гуллари аксари усимлик майсалари униб чикканидан бошлаб хисоблаганда 44-56 кундан кейин, урFOчи гуллари эса, 52-54 кундан кейин очилади.
Испанская навли йирик мевали ковокда ксеногамия билан гейтеногамия устун турса, Палов кади деган ковокда, унинг урFOчи гулларида ксеногамия билан гейтеногамия, гермафродит гулларида эса ксеногамия, гейтеногамия ва хамма турдаги автогамия устун туради. Ковокни чанглантирадиган асосий хашаротлар асаларилар, икки канотли хашаротлар ва кунгазлардир.
Ковок мевасининг ички бушлиги булиб, унда плацента ва уругаари туради. Пустлощда совут кдтлами бор, бу катлами каттик пустли ковокда хаммадан пишик,. Кар хил турдаги ковок меваларининг бандхари турлича булади. Йирик мевали ковокда мева бандлари цилиндрсимон булса, каттик пустли ковокда жуда киррали, мускат ковокда эса, кцррали булиб, мевага якин жойи юлдузсимон кенгайиб келган. Испанская деган йирик мевали ковокда мева киладиган гуллар )фта хдсобда 16,6 донадан булади, шуларнинг 49 фоизи мева тугади ва тугилган меваларининг 22 фоизи сакланиб колади, Палов кади деган мускат ковокда эса, бу ракамлар тегншлича 11,8 дона, 55 ва 22 фоизни ташкил этади.
Мевалари олдинига тез усиб боради, уларда уругаар катталанишга бошлати билан меваларининг усиши секинлашади. Палов кади навида мевалар тугилган махал ид ан бошлаб хисобланганда 50 кулщан кейин энг катта хажмга, 60 кундан кейин эса, энг катта OFирликка етади. Мевалари етилган сайин уларнинг таркибида сахароза ва пектин моддалар купайиб, крахмал микдори камаяди.

Download 0,95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   124




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish