Banklarda buxgalteriya bo’limining tuzilishi va faoliyati Buxgalteriya hisobi va hisobotini tashkil etishni bank filiali rahbari amalga oshiradi. Buxgalteriya apparatiga bankning bosh buxgalteri rahbarlik qiladi.
Banklarda buxgalteriya ishlarini yuritish uchun buxgalteriya apparati tuzilar ekan. Bank buxgalteriya apparatiga shartnoma asosida chetdan jalb qilingan buxgalterlar yoki buxgalteriya firmasi xodimlarining kiritilishi qat’iyan taqiqlanadi.
Bank buxgalteriya apparatining tashkiliy tuzilishi va unda tashkil etiladigan bo’limlar soni amalga oshiriladigan operatsiyalar hajmiga va ularning avtomatlashtirilganlik darajasiga bog’liq bo’liq ekan.
Buxgalteriya apparati xodimlarining aniq vazifalari bank rahbari buyrug’i bilan tasdiqlanadi.
Mas’ul ijrochi va nazoratchi buxgalterlar zimmasiga muayyan hisobvaraqlarni yuritish yoki alohida operatsiyalarni amalga oshirish ishlari yuklatiladi. Hisobvaraqlar buxgalteriya xodimlari o’rtasida shunday taqsimlanishi kerakki, bunda bitta xo’jalik yurituvchi sub’ektning barcha depozit va ssuda hisobvaraqlari bitta buxgalteriya xodimi tomonidan yuritiladi, chet el valyutasida ochilgan hisobvaraqlar bundan mustasno. Hisobvaraqlarni buxgalteriya xodimlari o’rtasida taqsimlash va qayta taqsimlash kitobi dasturiy ravishda yuritiladi hamda qo’lda maxsus daftarda qayd etib boriladi.
Bank bosh buxgalteri muhrlar, shtamplar va blanklarni ularning yo’qolishiga yoki boshqa maqsadlarda ishlatilishiga yo’l qo’yilmaydigan tarzda saqlanishi hamda foydalanishi ustidan nazoratni ta’minlashi shart. Bank muhrlari va burchakli shtamplarining hisobi ularni saqlayotgan shaxs familiyasi va lavozimi ko’rsatilgan maxsus daftarda yuritiladi. Daftar varaqlari raqamlangan, bog’langan va bank muhri, bank rahbari hamda bosh buxgalterining imzolari bilan tasdiqlangan bo’lishi va bank rahbarining yoki uning xohishiga ko’ra bosh buxgalter seyfida saqlanishi lozim.
Bank xodimlarining ish joylari shunday joylashtirilgan bo’lishi kerakki, bunda mijozlar va boshqa begona shaxslarning bankning muhrlari, shtapmlari, hujjatlari va blanklarini olishlariga imkon bo’lmasligi lozim.
Xodim mehnat ta’tiliga chiqqan, kasal bo’lib qolgan yoki boshqa sabablarga ko’ra ishda bo’lmagan hollarda unga biriktirilgan hisobvaraqlar hamda uning vazifalari muhr va shtamplar bilan birgalikda boshqa xodimga topshiriladi va bu haqda maxsus daftarda tegishli yozuvlar qayd etiladi.
Bosh buxgalter zimmasiga umumiy nazoratni tashkil etish hamda har kuni buxgalteriya va kassa ishlarining barcha bo’g’inlarida o’rnatilgan tartibga amal qilinishini kuzatib borish yuklatiladi. Shuningdek, bank bosh buxgalteriga bosh va yordamchi kitoblarda operatsiyalarni qayd etish, tegishli buxgalteriya hisobi hisobotlarini dasturiy ravishda tuzish ishlariga rahbarlik qilish yuklatiladi. Bank bosh buxgalteri ishda bo’lmagan vaqtda, ushbu vazifalar bank rahbarining buyrug’iga ko’ra uning o’pinbosapiga topshiriladi.
Mijozlarning bank xodimlarining xatti-harakatlari ustidan shikoyatlari hamda boshqa murojaatlari amaldagi qonun hujjatlariga muvofiq qabul qilinadi va ko’rib chiqiladi. Murojaat qilish tartibi e’lonlar osib qo’yish yo’li bilan mijozlarga ma’lum qilinishi lozim.
Bank rahbari buxgalteriya ishi holatini umumiy kuzatish bilan bir qatorda balans va boshqa hisobotlarni o’z vaqtida tuzilishini tekshirib borishi, mijozlarga o’z vaqtida va sifatli xizmat ko’rsatilishini muntazam nazorat qilib turishi shart.
Tarkibiy tuzilmasi Front-ofis va Bek-ofis sifatida tashkil etilgan yirik banklarning buxgalteriya apparati shu tarkibiy tuzilmalarga mos ravishda tashkil etilishi mumkin.
Bankda xodimlarning lavozim vazifalari ishlab chiqilgan va tasdiqlangan. Unga ko’ra: