Глоссарий atamalar Izoh O’zbek tilida Ingliz tilida Rus tilida

Ҳадис
(араб. – “хабар”, “янгилик”), ҳадислар
–
Муҳаммад с.а.в. нинг айтган сўзлари, 
қилган кўрсатмалари тўғрисидаги ривоятлар. Икки қисмдан иборат бўлади: матн ва иснод. 
Ҳадис икки турга бўлинади: 1. Ҳадиси қудсий; 2. Ҳадиси Набавий. Ҳадислар эътиборга 
олиниши жиҳатидан яна уч қисмга бўлинади: 1. Саҳиҳ. 2. Ҳасан. 3. Заиф. 
Ҳазрати имом мажмуаси,
Ҳастимом – Тошкентдаги меъморий ёдгорлик. Мажмуа 
қурилишига имом Абу Бакр Муҳаммад ибн Али ибн Исмоил ал-Қаффол аш-Шоший (904-976) 
нинг қабри асос бўлган. Қабр ва унинг атрофида вужудга келган қабристон ҳамда меъморий 
ёдгорликлар мажмуаси (Кайковус боғи билан бирга) Ҳазрати имом номи билан аталади. XVI 
асрнинг 30 –йилларида 2 та мақбара қурилган; каттаси Тошкентнинг шайбонийлар 

---

сулоласидан бўлган хони Суюнчхўжахон мақбараси деб тахмин этилади. XVI асрнинг 50- 
йилларида бу бинолар Бароқхон мадрасаси меъморий ёдгорлигт таркибига қўшилган. Ўша 
даврда Қаффол Шоший мақбараси бунёд этилган. 
Ҳаж – 
қодир бўлган киши учун умрида бир марта Макка шаҳридаги Каъбани зиёрат 
қилиш ва ушбу ибодат ўз ичига оладиган арконларни адо этишдан иборат. 
Ҳажарул асвад 
– (араб. «қора тош») Каъбанинг жанубий-шарқий бурчагида ердан 1, 5 м. 
баландликда ўрнатилган муқаддас тош. 
Ҳанифлик 
– исломдан аввал Арабистон ярим оролида мавжуд бўлган яккахудолик ғояси. 
Ҳаром – 
ислом таълимотига кўра, инкор қилиб бўлмайдиган даражада қатъий далиллар 
билан бажарилиши таъқиқланган амал. 
Ҳасан ҳадис 
– саҳиҳ ҳадис шартларига эга бўлган, лекин забти пастроқ бўлган адолатли 
ровийнинг ўзи кабилардан қилган ривояти. 
Ҳижрий йил ҳисоби
– халифа Умар ибн Хаттоб томонидан жорий қилинган 
мусулмонлар йил ҳисоби. Муҳаммад с.а.в. ва сафдошларининг Маккадан Мадинага кўчиши 
билан боғлиқ. Қамарий (ҳижрий-қамарий йил) ва шамсий (ҳижрий-шамсий йил)га бўлинади. 
Қамария бўйича Ҳижрий йил ҳисоби 622-йилнинг 16-июлидан бошланиб, синодик ой 
(29,530588 кун)га асосланган. Ўн икки ойдан иборат бир қамарий йил 354, 3671 кундан иборат 
бўлади. Қамарий йилда 1, 3, 5, 7, 9 ва 11 ойлар 30 кундан, қолганлари 29 кундан бутун қилиб 
олинган. Ойлар тартиби билан муҳаррам, сафар, раббиул аввал, раббиул охир, жумодил охир, 
ражаб, шабон, рамазон, шаввол, зулқада, зулҳижжа деб аталади. Қамарий йил тропик йилдан 
(ҳозирги григорий тақвимидан) 10-12 кун қисқа.