Glikozidlar

Flavonoidlarning o’simlik dunyosida tarqalishi
Flavonoidlar tabiatda keng tarqalgan bo’lib, yuqori o’simliklarni deyarli hammasida uchraydi.
Lekin ayrim o’simliklarda, masalan oilalardan:
Dukkakdoshlar - Fabaceace, astradoshlar - Asteraeae, sel’derdoshlar - Apiaceae, torondoshlar - Rolygonaceae, ra`noguldoshlar - Rosaeae, yasnotkodoshlar - Lamiaceae va boshqa oilalarda ko’proq uchrashi, to’planishi mumkin.
Flavonoidlar o’simliklarni hamma organlarida hujayra shirasida erigan holda to’planadi.
Flavonoidlar o’simliklarni yer ostki organlari va poyalarida kamroq, bargi va gulida esa ko’proq to’planadi.
Ayrim ma`lumotlarga qaraganda masalan yapon sofforasini g’unchasida flavonoidlar 44% gacha to’planishi mumkin ekan.
Flavonoidlarning o’simlik hayoti uchun ahamiyati
Flavonoidlar o’simlik hayotida har xil muhim vazifalarni bajaradi degan fikrlar bor, masalan:
Flavonoidlar o’simlik gulini shakllanishida ishtirok etadi, bu esa o’z navbatida hashoratlarni o’ziga jalb qilib gullarni o’z paytida changlanishiga yordam beradi.
O’simliklarni o’sishini tartibga solib turadi.
O’simliklarning kasallikka chidamliligini oshiradi. Masalan No’xot o’simligi bargiga zamburug’lar tushsa - Fizetin flavonoidi o’simlik bargida hosil bo’ladi. Sog’lom no’xot bargida esa - Fizetin flavonoidi bo’lmaydi.
O’simlik to’qimalarida ketadigan oksidlanish va qaytarilish jarayonida flavonoidlar faol ishtirok etadilar degan va boshqa qator fikrlar ham mavjud.
Flavonoidlarning tibbiyotdagi ahamiyati
Flavonoidlar asosan R vitamin ta`siriga ega bo’lib, qon tomirlarning o’tkazuvchanligini, yaxshilaydi, mo’rtligini kamaytiradi. Ba`zi flavonoidlar o’t va siydik haydash xossasiga ega. Flavonoidlar shuning uchun ayrim vaqtlarda qon bosimini pasaytiruvchi, tinchlantiruvchi sifatida ham ishlatiladi.

Flavonoidlar saqlovchi o’simliklarni o’rganishda Vatan va chet el olimlarini roli

Flavonoidlar saqlovchi dorivor o’simliklarni topish, ularni himoyasini, farmakologiyasini o’rganib, tibbiyotga tatbiq qilishda O’zbekistondagi qator ilmiy tadqiqot institutlaridan masalan:
O’zbekiston FA qarashli o’simlik moddalar kimyosi institutidagi kumarin va flavonoidlar kimyosi laboratoriyasi olimlari, Bioorganik kimyo instituti olimlari, ToshDU tabiiy birikmalar kimyosi muammo laboratoriyasi olimlari, Toshkent Farmatsevtika instituti olimlari, hamda Rossiya, Ukraina, Gruziya olimlari katta hissa qo’shganlar.
Flavonoidlar saqlovchi dorivor o’simlik va mahsulotlar o’zlarining fiziologik ta`siriga ko’ra quyidagi guruhlarga bo’linadilar.

1. 
   Tarkibida R vitanmin xususiyatiga ega flavonoidlar saqlovchi dorivor o’simliklar: Yapon sofforasi.
   
2. 
   Tarkibida tinchlantiruvchi xususiyatga ega bo’lgan, yurak - qon tomir kasalliklarida qo’llaniluvchi dorivor o’simliklar: Do’lana turlari, Arslon quyruq turlari, Baykal ko’kamaroni;
   
3. 
   Tarkibida Vit K saqlovchi va qon to’xtatuvchi xususiyatga ega bo’lgan dorivor o’simliklar: Achchiq taron, shaftoli, bargli taron, qushtaron;
   
4. 
   Tarkibida o’t haydovchi xususiyatga ega bo’lgan va me`da - ichak kasalliklarda qo’llaniladigan flavonoidlar saqlovchi dorivor o’simliklar: Bo’znoch, Dastarbosh, ittikanak, (qizilpoycha).
   
5. 
   Tarkibida antotsianlar saqlovchi hamda siydik haydovchi dorivor o’simliklar: (Ko’k bo’tako’z), uch rangli binafsha, qiriq bo’g’im.