Gistologiya, stitologiya va

sitoplazmasida ko‘p miqdorda pinotsitoz pufakchalar mavjud 
bo‘lib, ular turli moddalarni kapillyar bo‘shlig‘idan to‘qimalarga 
va modda almashinuv mahsulotlarining esa oraliq moddadan 
kapillyarlarga o ‘tishida muhim o ‘rin tutadi.
Endoteliy hujayralari joylashgan bazal plastinka (membrana) 
fibrillyar tolalardan va ko‘p miqdorda mukopolisaxaridlar 
saqlovchi amorf moddadan iborat boMib, uning holati kapillyarlar 
o ‘tkazuvchanligini belgilaydi. Endoteliy hujayralari biriktiruvchi 
to‘qimaning kollagen tolalariga nozik ipchalar - filamentlar orqali 
birikadi (Rasm 5.10).
182

---

Red blood 
celi
Plasma in 
the lumen
Endotheiial
celi
Intercellular 
cleft
Rasm 5.10. 
Endoteliy hujayrasi vaperitsit
Xulosa qilganda, endoteliy hujayralari mezenximadan taraqqiy 
etib, qon (yoki limfa) va to‘qima!ar orasidagi moddalar 
almashinuvida muhim o ‘rin tutadi. Bu jarayonda endoteliy hujay- 
ralaridagi yupqalashgan qismlardagi fenestralar, hujayralar orasi­
dagi yoriqlar va sitoplazmadagi - pinotsitoz pufakchalar katta 
ahamiyatga ega.
Peritsitlar (pericyti, periangiocyti)
Qon tomir endoteliy hujayralarining tashqi tomonida bazal 
membrana hosil qilgan yoriqlarda yoki bazal membrana bilan 
endoteliy hujayra bazal plazmolemmasi orasida peritsit hujayralari 
joyiashib, ularni perikapillyar hujayralar yoki periangiotsitlar deb 
ham yuritiladi.
Peritsitlarning o ‘ziga xos xususiyatlaridan biri ularning hamma 
tarafdan bazal membrana bilan o ‘ralgan holda joylashishidir. 
Bazal membrana peritsitga yaqin erda ikkiga bolinib, hujayrani