Gistologiya, stitologiya va

kuch chiziqlari bo‘ylab yo‘nalgan. Shakllangan biriktiruvchi 
to‘qimaga paylar, bogMamlar, fibroz membranalar va plastin- 
kasimon biriktiruvchi to‘qima kiradi. Bu to‘qimaning tarkibiy 
qismlarining tuzilishiga mukammalroq to‘xtab o ‘tamiz.
Paylar (tendo). 
Paylar pishiq tortmalar bo‘lib, mushaklar shu 
paylar orqali suyakka birlashadi. Paylar bir-biriga parallel
190

---

yotuvchi yo‘g ‘on kollagen tolalardan tashkil topgan. Kollagen 
tolalar orasida elastik to‘r yotadi. Ularning orasida asosiy modda 
joylashadi. Biriktiruvchi to‘qima hujayralaridan esa tolalar orasida 
yotuvchi fibrotsitlargina bo‘ladi. Fibrotsitlar to‘rtburchak, uchbur- 
chak yoki trapetsiya shakliga ega ho‘lib, yon tomondan tayoqcha 
shaklini eslatadi. Bu hujayralarni 
p a y hujayralari 
deb ham 
nomlanadi.
Payda har bir kollagen tolalar tutami fibrotsitlar bilan chega- 
ralangan. Bu tolalar 
birlamchi tariibli tolalar 
deyiladi. Bu tolalar 
tashqi tomondan 
endotenoniy 
deb ataluvchi siyrak tolali biriktiruvchi 
to‘qimaning yupqa pardasi bilan o‘ralgan. Birlamchi tolalar yig‘ilib 
ikkilamchi tolalar tutamini hosil qiladi. Ikkilamchi tolalar tutami o ‘z 
navbatida uchlamchi tolalar tutamini hosil qiladi. Bu tolalar tutami 
tashqi tomondan 
peritenoniydeb 
ataluvchi siyrak tolali biriktiruvchi 
to‘qimadan iborat parda bilan chegaralangandir. Shu pardalarda 
paylami oziqlantiruvchi tomirlar hamda paylami innervatsiya 
qiluvchi nerv tolalari va nerv oxirlari joylashadi (rasm 5.13).
1 
4 
9