Gistologiya, stitologiya va

188

---

A -R E M B -T E M
1-Kollagen 
tolalar 
(bo ylama 
holda)2-KoIlagen 
tolalar 
(ko‘ndalang holda)
E la stik to la la r. Elastik tolalarning hosil boMishi kollagen 
tolalarning hosil boMishiga o ‘xshaydi. 
Fibroblastlar elastik 
tolalarning ham hosil boMishida ishtirok etadi. E lastik to lalar tolali 
biriktiruvchi to q im a d a va biriktiruvchi ro ‘qim aning b a ’zi boshqa 
turlarida uchraydi. U lar m axsus b o 'y o q lar bilan b o ‘yalganda 
(orsein. rezorsin-fuksin) kollagen tolalardan aniq ajralib k o ‘rinadi. 
Elastik tolalar qalinligi 8 -2 0 nm keladigan fibrillalardan hosil 
boMib. tolalar qalinligi siyrak biriktiruvchi to ‘qim ada 1—3 mkm 
boMsa, elastik bogMamlarda 8 -1 0 m km gacha etadi.
Elastik tolalarda kollagendan farqli ravishda 
ko'ndalang
chiziqlik yo
betartib joylashtshi bilan ta'riflan ad i. Elastik tola oqsillari um um iy 
qilib 
clustin
deb ataladi.
Elastik tolalarda bir-biridan farqlanuvchi oqsillar borki. bu 
oqsillar am inokislotalar tarkibi kollagen oqsilidan boshqachadir. 
K ollagcnga nisbalan bu oqsillarda glitsin va prolin kabi 
am inokislotalar k o 'p boMib- glyutam in. asparagin kislota, oksip- 
rolin. arginin va boshqalar ancha kam. Bundan tashqari, elastik 
tolalardagi oqsil o 'zid a sistin am inokislotasini tutm aydi. Uning
o rniga bu oqsilda am inokislotalar hosilasi boMgan desmozin va 
i/odesm ozin boMib, bu hosilalar elastinning m olekulyar tuzilishi 
barqarom gini va elastik tolaning cho'ziluvchanligini ta ’minlaydi. 
Elastik tolalar yaxshi cho‘ziladi, lekin uzilishi ham oson. Elastik 
tolalarda vaqt o'tish i bilan mineral tuzlar o'tirib, uni sinuvchan 
qilib qu'yadi.
R e tik u ly a r to la la r. Biriktiruvchi to‘qimaning ba’zi turlarida, 
qon yaratuvchi a 'z o la r stromasida, jigarda, qontomirlar (asosan 
kapillyarlar), m ushak va nerv tolalari atrofida kollagen va elastik 
tolalardan tashqari retikulyar yoki retikulin tolalar ham uchraydi.
Bu tolalar llltipdagi kollagenga kirib, kumush tuzlari bilan 
im pregnatsiya qilir.ganda aniq ko'ringani uchun ba zan argirofil 
(yunon. argiros- kumush) tolalar deb ham yuritiladi. Retikulyar