|
159-rasm
Ko‘pincha, yomon qomatga qisman yoki to‘liq yassi oyoqlik yoidosh bo‘ladi (tovonning ravoqi ko‘ndalang yoki uzunasiga pastlangan). Yassioyoqlik, odatda, ko‘zga tashlanmaydi, ammo bu zaiflik yetarlicha keng tarqalgan. Yassi oyoqda oyoqlaming tayanish faoliyati yomonlashadi, umurtqa va tos holati o'zgaradi, harakat qiyinlashadi. Odatda, yassi va kovak tovon ajratiladi.
Ommaviy (tadqiqot) tekshirishlar ma’lumotlar asosiga qarab, turli demografik hududlarda o‘tkazilgan. Umumiy tekshirishlar sonida 40—50% o'quvchilarda u yoki bu qomat zaifligi belgilangan. Aksariyat hollarda ulami potologiyasiz sabablar keltirib chiqaradi, lekin bunday voqealarda ular aslo bezarar hisoblanadi. Ular ildizlanib, nafaqat, tayanch-harakat apparati biomexanik sifat-lariga salbiy ta’sir ko‘rsatadi, balki ichki organlar faoliyatida ham yomon bilinadi. Bundan tashqari, jismoniy to‘liq emaslik bilan bog‘langan og‘ir ruhiy ezilish noto‘g‘ri qomat shakllanishiga sabab bo‘lishi mumkin.
Qomatning buzilish darajasi txirlicha bo‘ladi. Bunday noto‘g‘ri funksional o‘zgarishlar, tana holatlari to‘g‘ri jismoniy parvarish olib borish natijasida yo'qoladi; turg‘un funksional o‘zgarishlar va tananing o‘zgarishida tekislanmaydi; belgilangan buzilishlar, suyak-ulama harakat apparati va mushak tizimidagi o‘zgarishlar bilan bog‘liq. Ulami tuzatish uchun uzoq vaqt davolash gim-nastikasi bilan tizimli mashg‘ulotlar o‘tkazish zarur.
Eng muhimi, qomat kamchiligining oldini olish va to‘g‘rila-nish doimiy nazorat va maxsus mashqlar yordamida o'tkaziladi.
0 ‘qituvchining vazifasi — bolalarda tanani to‘g‘ri holatda ushlash va turg‘un odatni tarbiyalash. Qomatni mumkin qadar ertaroq nazorat qilish kerak. Shuning uchun jismoniy tarbiya o‘qituvchisi boshlang‘ich sinflarda bolalarning tanasini to‘g£ri holatda ushlashida nimalarga e’tibor berish kerakligini bilishi darkor. Gimnastika mashqlarini bajarishda dastlabki holatga to‘g‘ri e’tibor berishni talab qilish kerak. Bosh va yelka holatlariga diqqatni jalb qilish lozim. Yuqori sinflarda bu ishga quwat va vaqt ko‘proq talab qilinadi, negaki qomat buzilishi, kamchilik tug‘ilishini sin-chiklab ishlash o‘qituvchi tomonidan talab qilinadi. Shuningdek, bolani maktabning o‘zida va uyda ota-onasi muntazam nazorat qilishlari shart.
Kishi o‘z qomatini qanday tekshirishi mumkin? Qomatni tek-shirishning uy sharoitidagi oson usuli —vertikal tekislikka turgan holatda (devor yoki tekis eshikka tiralib) bo‘yin, orqa, kurak, yelka, dumbalami tekkizib turish. Buning uchun gavdani shunday tekislikka tortish kerakki, bosh holati shunday bo‘lsinki, chakka nuqtasi burunning past chegarasi bilan bir gorizantalda bo‘lishi shart, vertikal tekislikka yelkalar, kuraklar, boldir, mushaklan timlib tursin. Yuz tekisUk holati ko‘zguda chizilgan vertikal chiziq-dan tekshiriladi. Qomatni aniqroq nazorat qilish uchun maxsus uslubiyatlardan foydalaniladi.
To‘g‘ri qomatni saqlash uchun holat reflekslari katta aha-miyatga ega. Quyidagi misolda qomatni shakllantrish uchun qan day usuliardan foydalanish mumkinligini ko'rish mumkin. Aso siy turish holatini qabul qilish kerak, rostlanish, yelkalami rost-lash engakni ko‘tarish lozim. Bu holatni qat’iy ravishda
aniqlashdan keyin yuzni pastga qaratib birdan boshni tushirish darkor. Bunday harakatdan so‘ng kutilmaganda va tez sur’atda rostlangan holat o‘zgaradi; yelkalar beixtiyor tushadi, bel kerishadi, qorin esa oldinga chiqadi. Bunda tana holatining o‘zgarishi, boshning pastga engashish holati, tana mushaklarining refleksi bo‘sh qo‘yish bilan bog‘liq, ular vertikal holatda gavdaning topshirilgan holatini ushlashi kerak. Agar boshni yuqoriga ko‘tarsa, tananing barcha qismi beixtiyor «taranglashadi», yelkalar rostlanadi, orqa tekislanadi, qorin tortiladi. Bu holatda odam qomati o‘z-o‘zidan to‘g‘ri holatni qabul qiladi.
Lekin boshni chiroyli ko£tarish bilimini o'rganish to‘g‘ri qomat ustida ishlash uchun yetarli emas. Uni yanada mag‘rur holatda ko‘tarib yurishga odatlanish uchun shug‘ullanish kerak. Bulling uchun «mushaklar korseti» mashqlantiriladi. To‘g‘ri qomat holatini ushlab turadigan mushaklar guruhi 300 dan oshiq. Ularni umumlashtirish qonunlari tibbiyot va biomexanikaga asoslanadi.
Bu kabi ichki organlaming yaxshi ishlashini ta’minlaydigan, mexanika yuklamasini skeletga bir tekis taqsimlaydigan va muvozanatni saqlash uchun eng kam energiyani sarflashga xizmat qiladigan holatlargo‘zal qomat namunasidir va unga intilish uchun, odatda, badiiy girnnastikada balerina qomati qabul qilinadi.
Balerinalarda qomatni shakllantirish uchun kasb mahorati muhim ko‘rsatkichlaridan biri hisoblanib, uni o‘zlashtirishga yillar ketadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
