Gimnastika va sport psixologiyasi fakulteti gimnastika nazariyasi va uslubiyati kafedrasi

Mashqlarning me’yorlanishi
. SHugullanuvchilar darsda oladigan nagruzkalar 
ulchami bajariladigan mashklarning murakkabligi xamda ularning takrorlanish soni 
bilan aniklanadi. uz navbatida, bir xil mashkning murakkabligi doimiy kattalik 
xisoblanmaydi. U shugullanuvchilar jismoniy sifatlarining rivojlanish darajasi, 
xarakat malakasining egallanish darajasi, shuningdek mashklarning bajarilish 
sur‟atiga karab uzgarishi mumkin. 

---

SHunday kilib, mashklarni takrorlash soni, bajarilish murakkabligi va sur‟ati 
nagruzka xajmi xamda shiddati ulchami bulib xizmat kiladi. 
Gimnastika darslarida nagruzkani tugri taksimlashning asosiy shartlaridan biri-
bu uni asta-sekin oshirib borishdir. Inson organizmi katta nagruzkani nisbatan engil 
kutarishi mumkin. Birok buning uchun birmuncha engil jismoniy mashklarni 
bajarish yuli orkali (keyinchalik ularning shiddati asta-sekin oshiriladi) organizmni 
bunday nagruzkaga oldindan tayyorlash lozim bo„ladi. 
Darsning zichligi. 
Darsning umumiy zichligi (foiz xisobida) kuyidagi 
formula orkali aniklanadi: 
Tf• 100 
Rumum q -----; 
Tu 
Rumum – darsning umumiy zichligi; T-foydali faoliyat uchun (mashg„ulotga 
to„g„ridan-to„g„ri dahldor harakatlar uchun) sarf qilinadigan vaqt, bunga 
mashqlarni bajarish, ularni bajargandan keyin zarur bo„lgancha dam olish, 
o„qituvchining ko„rsatishi va aytib berishini tahlil qilish kiradi; Tu-dars jadvali 
bo„yicha belgilangan umumiy vaqt. 
Mashg„ulotning umumiy zichligi mashg„ulot juda to„g„ri uyushtirilganda 100% 
ga yaqin bo„lishi kerak. Bu ko„rsatkichning pasayishi o„qituvchi ishida yo„l 
qo„yilgan kamchiliklar oqibati hisoblanadi. 
Quyidagilar dars zichligini pasaytirib yuborishga sabab bo„lishi mumkin: 
1. Mashg„ulot joyini va sport inventarlarini o„z vaqtida tayyorlamaslik hamda 
mashq bajarishdan oldin navbat kutib qolish va hokazolar natijasida darsda 
sababsiz kutib qolish. 
2. O„qituvchining darsga tayyorlanmaganligi. 
3. O„qituvchining ortiqcha yoki samarasiz tushuntirishi. 
4. Darsda shug„ullanuvchilarning intizomsizligi. 
Motor zichligi
bevosita mashq bajarish uchun sarf qilingan vaqtning 
mashg„ulotning umumiy vaqtiga nisbati (foiz hisobida) bo„lib, quyidagi formula 
orqali aniqlanadi: 

---