Гидрометрия

1.3-расм. Қозиқли(свайли) сув ўлчаш постлари
Бундай постлар қирғоқ нишаблиги кичик бўлган дарёларда, кўлларда ва сув омборларида конг тарқалган. Ҳар бир постдаги қозиқлар сони шундай танланадики, улар орасидаги баландлик фарқи 80 см дан ошмаслиги корак. Улар орасидаги масофа эса кузатиш олиб бориш қулайлигини ҳисобга олиб болгиланади.
Илмий сафар шароитларида, вақтинчалик сув ўлчаш жойида, темир тасмали рейкалардан фойдаланилади. Темир тасмали рейкаларни тахтачага, ғўлага ёки свайга маҳкамлаб ўрнатиш тавсия этилади. Металл бўлмаган тақдирда чиримайдиган қаттиқ ёғочдан вақтинчали свайлар тайёрланиши мумкин. Бунинг учун диаметри 20—25 см бўлган ғўла ёғочлардан фойдаланилади.
Олиб юришга мўлжалланган стандарт сув ўлчаш рейкаси дюралюминийдан тайёрланиб, унинг узунлиги 100 см ва ҳар бир сантиметр чизиқ билан белгиланган бўлади.
Козиқли сув ўлчаш постлари сув сатҳининг ўзгариш амплитудаси катта бўлган текислик дарёлари учун энг қулай ҳисобланади. Сув ўлчаш қозиқлари дарё оқимига перпендикулар ҳолатда бир қаторда ўрнатилади. Ҳозирги пайтда металлдан қилинган стандарт бурама қозиқлар (ПИ — 20) ишлатилади(1.4-расм). Уларнинг узунлиги 216 см, диаметри 8 см га тенг.



1.4-расм. ПИ-20 Русумли металлдан ясалган стандарт бурама қозиқ.
Аралаш сув ўлчаш постлари. Баъзи ҳолларда шундай шароитлар бўладики, бунда бир вақтнинг ўзида ҳам рейкали, ҳам қозиқли постларни ташкил этишга тўғри колади. Бундай постлар аралаш сув ўлчаш постлари доб аталади(1.5-расм)



1.5-расм. Аралаш сув ўлчаш пости

Аралаш сув ўлчаш постларида дарё қирғоғининг катта нишабликдаги қисмида рейка, ётиқ қисмида эса қозиқлар ўрнатилади. Бундай кузатиш жойлари табиий қирғоқда ёки гидротехника қурилмасида ҳам ўрнатилиши мумкин.

1.1.1.2. Узатма сув ўлчаш постлари

Узатма сув ўлчаш постлари(1.6-расм) дарё қирғоғи мураккаб ролüофли ва шу туфайли оддий сув ўлчаш постларини қуриш мумкин бўлмаган ҳолларда ташкил этилади.

Узатма сув ўлчаш постлари қуйидаги икки турга бўлинади:
- кўприкли сув ўлчаш постлари;
- тростли сув ўлчаш постлари.
Кўприкли сув ўлчаш постларини қуриш ва уларда кузатиш ишларини олиб бориш жуда қулай. Бундай постларни кўприкли жойда ташкил этиш қулай ва иқтисодий жиҳатдан тежамлидир.
Тростли сув ўлчаш постлари дарёнинг қирғоғи жуда тик бўлган ҳолларда қурилади.