Geodeziya

m uzunlikdagi osm a reykalar ham qoilaniladi.

3. 
   klass nivelirlashlar uch m etrlik shashkali reykalar yordam ida bajariladi.
   

N iv e lirla sh d a rey k a lar m etall tag lik ( b ash m ak ) k a qo ‘yiladi.
0 ‘rta aniqlikdagi nivelirlarning qisqacha texnik xarakteristikasi


Dalnomer koeffitsiyenti

Qarash trubasi kattalashtirishi
Adilak bo'lagi qiymati,


Nivelir markalari

Kompensat- siya cheki
2 mm ga

Silindrik Aylana

^Sc/)^{' -}IT^s* ³

< »

o

i_X

© !
^{H3 - 10 0} 30 x ^{15" 5' 2 . 0}

1
^HC3 + 1 0 ' 10 0

^HC4 ± 15 ’ 10 0

- 5' 2.5

- 1 0 ' 2.5

r

u>

1⁰^

L
^{HB-1 -} 10 0 31 x ^{I7"-23" 7 - 1 5 ' 1 .8}

Qarash chizig‘ini o‘zi o‘rnatadigan nivelirlarning ishlash prinsipi

A d ilak li n iv e lirla rn in g asosiy k am chiligi — u n i o ‘rn a tish d a h ar doim pufakni nol punktga keltirish- ga to ‘g ‘ri keladi, bun d an tashqari u n in g v a z iy a ti o 'z g a rm a s l ig in i doim o kuzatib turish kerak. B un- day kam chilikdan vizir c h iz ig in i istalgan holatga avtom atik o ‘rna- tadigan kom pensatorli nivelirlar ho- lidir.

2.3-rasm. 1. To‘rli harakatlanuvchi disk (kompensator).

2. Po‘lat iplar. 3. Obyektiv.

26

Bir n ech a xil kom pensatorlar m avjud. U lardan eng oddiysi harakatlanuvchi to 'rli kom pensator hisoblanadi. U nda obyektiv fokus m asofasiga teng b o ig a n m asofaga uchta p o i a t sim ga to ‘rli disk ilib q o ‘yiladi. T ruba egil- ganda to ‘r o ‘zgarm as holatni egallaydi.

3. H3 nivelirini tekshirish

Nivelir quyidagi geom etrik shartlarga am al qilishi kerak:

1. 
   A ylanali adilak o ‘qi nivelir aylanish o ‘qiga parallel b o iish i kerak.
   
2. 
   T o ‘r iplaridan biri nivelir aylanish o'qiga perpendiku- lar b o i is h i kerak.
   
3. 
   Silindrik adilak o ‘qi truba vizir o ‘qiga parallel b o iish i kerak (nivelir bosh sharti).
   

1. 
   N ivelirning bosh shartini tekshirish ikki m arta nive- lirlash orqali bajariladi. 50—70 m uzunlikdagi AB chiziq-
   

da ikkita qoziq qoqiladi (2 .4 -rasm ). N ivelir A nuqtadan 3—5 m m asofaga AB chiziq stvori b o 'y ich a / , stansiyasi- ga o ‘rn atiladi. A va B nuqtalarga reykalar o ‘rnatiladi. Reykadan a, va 6, sanoqlar olinadi.