Geodeziya

1-bob

BAROMETRIK NIYELIRLASH

1. Barometrik nivelirlashning mohiyati va uni bajarish uchun qoilaniladigan asboblar

G eodeziyaning birinchi qism ini o ‘rganishda nivelir­ lashning b ir n ech ta turi bilan tanishgan edik:

1. 
   G eo m etrik nivelirlash, ya’ni gorizontal nurga asos- langan nivelir yordam ida bajariladigan nivelirlash.
   
2. 
   T rigonom etrik nivelirlash, u qiya n u r yordam ida bajariladi. T rigonom etrik nivelirlashni bajarishda vertikal doirali teo d o lit q o ilan ilad i.
   

B unday nivelirlashlardan boshqa barom etrik va gid- rostatik nivelirlash ham m avjud. Biz barom etrik nivelir- lashga to ‘xtalib o ‘tam iz.

B arom etrik nivelirlash atm osfera bosim i xususiyatlari bilan bog‘liq. M a’lum ki, yer yuzasinig har xil nuqtasida atm osfera bosim i har xil qiymatga ega b o ‘ladi. C hunki den- giz sathidan balandlikka k o ‘tarilishi bilan atm osfera bosi­ mi kam aya boshlaydi. Qisqasi, b iro r n uqtaning dengiz sathidan balandligi bilan ushbu n uqta atm osfera bosimi orasida proporsional bog‘liqlik m avjud. Ikki nuqtadagi a t­ mosfera bosimini o ‘lchab, ularning nisbiy balandligini topish m um kin. N isbiy balandlikni bunday aniqlash usuli baro­ metrik nivelirlash deyiladi. B arom etrik nivelirlashda nisbiy balandlikni aniqlash uchun atmosfera bosimini o ‘lchaydigan asboblar q o ‘llaniladi. Havo bosim ini o ‘lchaydigan asbob- larning bir nechta turlarini ko‘rib o ‘tam iz.

A tm osfera bosim ini o ic h a s h u ch u n quyidagi asboblar qo'llaniladi:

1. 
   Sim obli, m etall va différéns barom etrlar.
   

5

r \

1.