Geodeziya va marksheyderiya

12-MA’RUZA. GORIZONTAL SYOMKA. 
TEODOLIT SYOMKASI 
Reja:
1.
Gorizontal syomkaning mohiyati. 
2.
Gorizontal syomka qilish. 
3.
Teodolit syomkasi va usullari. 
4.
Teodolit yo‘llari va ularning ahamiyati. 
5.
Gorizontal syomkaning kameral ishlari. 
Tayanch iboralar: 
sathiy yuza, gorizontal qo‘yilish, burchak o‘lchash 
s’yomkasi, teodolit s’yomkasi, gorizontal s’yomka, poligon, teodolit yo‘li, punktga 
bog‘lash, poligon elementlari, tafsilot s’yomkasi, rekognotsirovka, markirovka, 
yopiq poligon, ochiq poligon, diogonal yo‘l, aylanma usul, perpendikulyar yoki 
to‘g‘ri burchakli koordinatalar usli, abris, kestirma usul, bipolyar, chizig‘iy 
kestirma, burchak kestirmasi, qutbiy koordinatalar usuli, stvor usuli, 
kombinatsiyalangan usul, tugun nuqta, bevosita yondoshish usuli. 
Gorizontal s’yomkaning mohiyati. 
Yer yuzasidagi 
A 
va
 B 
nuqtalarning bir-
biriga nisbatan gorizontal hamda vertikal tekislikda egallagan o‘rnini aniqlash 
geodeziyaning asosiy vazifalaridan biridir. 12.1-shaklda 
AB=D-A 
va 
B
nuqtalar 
orasidagi masofa; 
HH
1
—
sathiy yuza; 
AA
1

HH
1
bo‘lganidan, 
AA
1
=d,D 
ning 
gorizontal proeksiyasi bo‘lib, u 
gorizontal qo‘yilish 
deyiladi. 
12.1-shakl. 
Gorizontal syomkada ikki nuqta orasidagi chiziqning va bu chiziqlar 
orasidagi burchakning gorizontal qo‘yilishi hamda chiziqlarning yo‘nalishiga 
qarab, yerning to‘rt tomoniga nisbatan joylanishi aniqlanadi, keyin qog‘ozda 
bularni tasvirlash yo‘llari o‘rganiladi. Bu ishda burchakning gorizontal qo‘yilishini 
teodolit bilan o‘lchash asosiy ahamiyatga ega bo‘lganidan, bu syomka 
burchak 
o‘lchash syomkasi 
va ba’zan 
teodolit syomkasi 
deb ham ataladi.