6-Amaliy mashg‘ulot Mavzu: Teodolit syomkasi planini 1: 1000 masshtabda tuzish va rasmiylashtirish Amaliy mashg‘ulotning maqsadi

6-Amaliy mashg‘ulot
Mavzu: Teodolit syomkasi planini 1: 1000 masshtabda
tuzish va rasmiylashtirish


Amaliy mashg‘ulotning maqsadi: Teodolit yo‘li nuqtalarining koordinatalarini hisoblashni o‘rganish va hisoblab chiqish. Teodolit syomkasi natijalari asosida 1: 1000 masshtabda plan tuzish va ushbu planni rasmiylashtirish.
Amaliy mashg‘ulotni bajarish uchun kerakli materiallar va asbob-uskunalar: abris qalam, o‘chirgich, chizg‘ich, trigonometrik funksiyali kalkulyator, A1 vatman, Drobishev lineykasi.
Amaliy mashg‘ulotni bajarish uchun asosiy ma’lumotlar:
1.Yopiq teodolit poligondagi hisoblash ishlari
1.1. Koordinatalar hisoblash jadvaliga (6.2-ilova) burchak o‘lchash jurnalidan (6.1-ilova) burchaklarni o‘rtacha qiymati _o‘r va poligon tomonlarning gorizontal qo‘yilishining o‘rtacha qiymati D_o‘r olib yoziladi. SHunda _o‘r qiymatlari jadvalning 2 - ustuniga, D_o‘r qiymatlari esa 6-ustuniga yoziladi (6.2 - ilovaga qarang).
1.2. jadvalda hisoblash ishlari yopiq teodolit poligonida burchak bog‘lanmasligi f_ - ni topishdan boshlanadi
f_ = _a - _n , (6.4)
bu erda: _a - o‘lchangan burchaklarning amaliy yig‘indisi;
_n - burchaklarning nazariy yig‘indisi.
Ko‘rilayotgan jadvalda (5.2 - ilova) _a = 539⁰ 58^/ .
Burchaklarni nazariy yig‘indisi
_n = 180⁰ (n - 2) (6.5)
formula bo‘yicha aniqlanadi.
Bu formulada n - yopiq poligon bo‘yicha burchaklarni soni.
Misol: _n = 180⁰(5-2) = 540⁰ 00^’ ga teng bo‘lsa (4) formula bo‘yicha burchak bog‘lanmasligi f_ = 899⁰ 58^' – 900⁰ 00^’ = - 0⁰ 02^’ bo‘ladi.
Poligon bo‘yicha chekli bog‘lanmaslik quyidagicha hisoblanadi
Bizning misolda
_cheki=1,5t =1,51’ =1,512,2=003,3 (6.6)
Hisoblash natijalari jadvalning pastiga yoziladi (5.2- ilovaga qarang).


1.3. Agar f_ ≤ f_chek shart bajarilgan bo‘lsa (misolda 02^/ < 03^/,3 ),
f_ qiymati teskari ishorasi bilan o‘lchangan burchaklar qiymatiga teng bo‘linib, ularning ustiga yoziladi, 6.2 - ilova 2 - ustuniga qarang. Tarqatilgan tuzatmalarni yig‘indisi burchak bog‘lanmasligi f_ ga teskari ishorasi bilan teng bo‘lishi kerak.
Izoh: Ko‘rilayotgan misolda tuzatmalar burchaklar qiymatini yaxlit minutlarga keltirish hisobi bilan tarqatilgan.
1.4. O‘qituvchi tomonidan berilgan 1-2 tomonning direksion burchagi _1-2 bo‘yicha poligonning qolgan tomonlarining direksion burchaklari hisoblanadi.
Hisoblash quyidagi formula bo‘yicha bajariladi
_n = _n-1 + 180⁰ - _n , (6.7)
bu erda : _n - keyingi tomonning direksion burchagi;
_n-1 - oldingi tomonning direksion burchagi;
_n - tomonlar orasidagi tuzatilgan burchak.
Masalan: _2-3 = _1-2 +180⁰ - ₂ = 36⁰16^/ + 180⁰ – 81⁰ 14^/ = 135⁰ 02^/ ;
_3-4 = _2-3 + 180⁰ - ₃ = 135⁰ 02^/ + 180⁰ - 142⁰ 34^/ = 172⁰ 28^/ va h.k.
Topilgan direksion burchaklar jadvalning 4 - ustuniga tegishli nuqtalar orasiga yoziladi.