Geo iqtisod 9-uzb-5-2013. indd

mine ral 
resurslardir.
Quruqlikda uchraydigan deyarli barcha turdagi mineral resurslar 
dengiz va okean sayozliklarida (shelf) ham mavjud. Hozirgi vaqtda anchagina 
xildagi mi neral resurslar dengiz shelflaridan qazib olinmoqda. Ayniqsa, Fors, 
Meksika qo‘ltiqlari, Shimoliy, Kaspiy, Barens kabi dengizlar sayozliklaridan 
qazib chiqarilayotgan neft va gaz miqdori yildan yilga oshib bormoqda. Hozirgi 
vaqtda okean ostining boshqa xil qazilma boyliklaridan foydalanish ham kuchayib 
bormoqda. Jumladan, Buyuk Britaniya, Kanada, Yaponiya, Xitoy shelflaridan 
ko‘mir, Indoneziya, Tailand, Malayziya qirg‘oq sayozliklaridan qalayi, shu-
ningdek, olmos (Namibiya), kahrabo (Rossiya Federatsiyasining Kaliningrad 
oblasti), oltin va temir-marganes konkretsiya (tabiiy qotishma – AQSH) mineral 
resurslari qazib olina boshlandi.
Dunyo okeanining uchinchi xil boyligi 
energetika resurslaridir.
bunday 
boyliklar ko‘lami ham juda katta. Hozir dengiz suvining qalqishi (ko‘tarilishi va 
pastga tushishi) natijasida hosil bo‘ladigan energiyani o‘zlashtirishda dastlabki 

---

24
yutuqlarga erishilgan. Rossiya, Kanada, AQSH, Argentina, Avstraliya, Xitoy, 
Fran siya, Buyuk Britaniya davlatlari suv qalqishi energiyasi zaxiralari bilan yaxshi 
ta’minlangandir. Aynan yuqoridagi davlatlarning ko‘pchiligida hozirgi vaqtda 
qalqish elektr stansiya (QES) lari qurilgan.
Nihoyat, Dunyo okeanining inson uchun eng ahamiyatli to‘rtinchi xil boyligi – 
biologik resurslardir.
Suvdagi deyarli barcha turdagi hayvonot va o‘simliklar 
hayot uchun eng zarur hisoblanadigan oqsil va boshqa zaruriy birikmalarga boy.
Ma’lumotlarga ko‘ra, okean suvlarida 140 ming turdagi hayvonot va o‘sim-
liklar bor. Hozir dunyo aholisining oqsillarga bo‘lgan ehtiyojining 20% idan 
ko‘prog‘i dengiz hayvonlari va o‘simliklari hisobiga qoplanmoqda. Jami ov-
lana digan dengiz hayvonlarining 85% i baliqlar hissasiga to‘g‘ri keladi. Bering, 
Oxota, Yaponiya, Norveg dengizlari, Tinch okeanining Janubiy Ame rika qir g‘oq- 
bo‘yi suvlari dunyodagi baliqlarga eng boy kengliklardan hisob lanadi.
Biroq, okean va dengizlarda yashaydigan baliq va hayvonlar tobora mu-
hofazaga muhtoj bo‘lib bormoqda.