Geo iqtisod 9-uzb-5-2013. indd

Amaliy ish
1. Shimoliy va Markaziy Amerikaning siyosiy xaritasini tuzing.
2. Yozuvsiz xaritaga Shimoliy va Markaziy Amerika davlatlarining iqtisodiy xaritasini 
tushiring va uni tavsiflang.
Savol va topshiriqlar
1. Shimoliy va Markaziy Amerika davlatlari tarkibiga kiruvchi mamlakatlarni aniqlab, 
ularning nomi, davlat tuzumi, poytaxti to‘g‘risidagi ma’lumotlarni daftaringizga 
yozib qo‘ying.
2. Aholisining soni, tili, irqi to‘g‘risida nimalarni bilasiz.
3. Markaziy Amerika mamlakatlarini nima uchun «banan respublikalar» deb atashadi?
63-§. Amerika Qo‘shma shtatlari
Tayanch iboralar
AQsh, shtat, federal okrug, federativ respublika, Kongress.
Geografik o‘rni va mamlakat haqida umumiy ma’lumotlar.
AQsh yer 
maydoni butun G‘arbiy Yevropa mamlakatlarinikidan katta bo‘lishiga qaramay 
Rossiyadan keyingi o‘rinda turadi. Mamlakat 50 ta shtat va Kolumbiya Federal 

---

183
okrugidan iborat. Asosiy 48 ta shtati Shimoliy Amerika materigining janubiy va 
markaziy qismida joylashgan.
Hozirgi kunda AQSH – Federativ Respublika. Mamlakatda 1787-yili qabul 
qilingan Konstitutsiyaga amal qilinadi. Davlat rahbari – Prezident. Qonun 
chiqaruvchi organ – Kongress.
Tabiiy sharoiti va tabiiy boyliklari.
Mamlakatning materik qismi hududi 
dehqonchilik va chorvachilikning deyarli barcha tarmoqlarini yetishtirish uchun 
qulay bo‘lgan agroiqlim resurslariga ega. AQSH ning juda katta maydonini 
egallagan dasht zonasi mamlakatning eng yirik g‘alla makonidir. Qizig‘i 
shundaki, deyarli 100 – 120 mln. t don lalmi yerlarda yetishtiriladi. Yalpi hosilning 
barqarorligi 6 –7 yilda bir marta buziladi, ya’ni iqlim qurg‘oqchil kelib, don 
ekinlari birmuncha zarar ko‘radi.
AQSH tabiiy resurslarning barcha turlariga boy. Mineral resurslar ba’zi bir 
turlarining zaxiralari bo‘yicha dunyoda yetakchi o‘rinlarni egallaydi. Shular 
qatoriga toshko‘mir, mis, molibden, aluminiy xomashyosi, qo‘rg‘oshin, rux, uran 
rudalari, oltin, fosforitlar, har xil tuzlar kiradi.
Yoqilg‘i-energetika resurslari toshko‘mir, neft, tabiiy gaz va gidroresurslarga 
asoslanadi. Toshko‘mirning yirik konlari Appalachi havzasida hamda O‘rta G‘arb 
rayonida mavjud, bir yilda mamlakatda 1100 mln. t dan ziyod ko‘mir qazib 
olinmoqda.
AQSH yirik neft zaxiralariga ega. Yirik neft konlari Alyaska (Pradxo-Bey), 
Texas, Nyu-Meksika, Luiziana, Kaliforniya shtatlarida hamda Meksika ko‘rfazida 
joylashgan. Mamlakatda bir yilda 400 – 450 mln. t atrofida neft qazib olinmoqda. 
AQSH da yirik tabiiy gaz konlari neft konlari yonida joylashgan (Texas, 
Kaliforniya shtatlari va Meksika ko‘rfazi). Mamlakatda yiliga o‘rtacha 650 mlrd. 
m
3
tabiiy gaz olinmoqda. AQSH da rangli va qora metallurgiya tarmoqlari uchun 
zarur bo‘lgan rudali qazilma konlari va zaxiralari ancha ko‘p.
t
emir rudasining katta zaxiralari Buyuk ko‘llarning sohillaridagi konlar-
da to‘plangan. Daryolaridan Kolumbiya, Kolorado, Niagara gidroenergiya re-
surslariga boy bo‘lib, 
undan hozirgi vaqtda samarali foydalanilmoqda.