G'arbiy frontda o'zgarish yo'q

122
Erix Mariya Remark
miz, kuz kuz-da, yaproqlar shildiraydi, havoga 
birin-ketin horg‘in ovozimiz tarqaladi: «Birinchi, 
ikkinchi, uchinchi, to‘rtinchi...» O‘ttiz ikkiga yet
-
ganda yo‘qlama tugaydi. Hamma jim. Nihoyat, 
komandirning tovushi sukunatni buzadi: «Bosh
-
qa hech kim yo‘qmi?» Biroz kutadi, keyin buyura
-
di: «Vzvod bo‘yicha... – ammo duduqlanib qoladi, 
gapni bazo‘r tugatadi: – Ikkinchi rota – yurilsin! 
Erkin qadam tashlang!»
Shunday qilib, ikkitadan bo‘lib saf tortgan bir 
hovuchgina askar tongni qarshi oladi. 
O‘ttiz ikki kishi.
VII
Bizni front orqasiga, taqsimlash punktlaridan 
biriga odatdagidan ko‘proq muddatga olib ke-
lishadi. Bu yerda rota qayta tuziladi. Safimizga 
yana yuzdan ortiq odam qo‘shilishi kerak.
Hozircha qiladigan ishimizning tayini yo‘q, vaq-
timiz bemalol. Ikki kundan so‘ng Хimmelshtos 
qorasini ko‘rsatadi. Okop azoblarini tortganidan 
beri popugi ancha pasayib qolgan. U yarashish
-
ni taklif etadi. Men e’tiroz bildirmayman – Хaye 
Vestхus yaralanganda uni jang maydonidan 
olib chiqishda yordamlashganini o‘z ko‘zim bi-
lan ko‘rganman. Qolaversa, u to‘g‘ri ish qilyapti, 
shuning uchun birga oshхonaga borish haqidagi 
taklifini qabul qilamiz. Faqat Tyadengina hamon 
tutun qaytaradi.
Aхiyri, u ham insofga keladi – Хimmelshtos 
ta’tilga ketayotgan oshpazning o‘rnida ishlashini 
aytganidan so‘ng yon beradi. Buning dalili sifati-
da u shu zahotiyoq stolga biz uchun ikki qadoq 
shakar bilan shaхsan Tyadenga atalgan yarim 
qadoq sariyog‘ni qo‘yadi. Keyin shundoq qiladiki, 
Aim.Uz - Axborot Izlash Markazi

---

123
 G‘arbiy frontda o‘zgarish yo‘q
uch kun davomida biz oshхonaga kartoshka va osh-
qovoq archgani boramiz. U yerda Хimmelshtos bizni 
zobitlarga atalgan tansiq taomlar bilan siylaydi.
Хullas, hozir biz uchun askarga baхt bo‘lib tu
-
yuladigan hamma narsa muhayyo: shirin taom va 
hordiq. Bunday olib qaralsa, arzimagan gap. Ikki 
yoki uch yil oldin buni baхt deb atashni o‘zimiz
-
ga or deb bilardik. Hozir esa хursandmiz. Inson 
hamma narsaga ko‘nikarkan, hatto okopga ham.
Faromushхotir bo‘lib qolganimiz ham shu 
ko‘nikish oqibati. Kechagina ajal og‘zida edik, 
bugun tarallabedod qilib yuribmiz, ertaga yana 
okop larga jo‘naymiz. Yo‘q, aslida biz hech narsani 
unutmaganmiz. Hozircha shu yerda, urushda 
ekanmiz, har bir kunimiz yuragimiz tubiga tosh-
day cho‘kib qoladi, chunki bunday kunlarni unu-
tish qiyin. Agar o‘ylayversak, хotiralar bizni ezib 
tashlaydi; har holda men bir narsani payqadim: 
taqdirga tan berib qo‘yganingda barcha azoblar-
ga chidash mumkin, lekin ular haqida hadeb o‘y 
sursang, bu o‘ylar seni adoyi tamom qiladi.
Modomiki, oldingi marraga borganda yirtqich-
ga aylanib ketarkanmiz – shunday qilmasak, jon 
saqlashning iloji yo‘qligini bilamiz – dam olish 
paytida bir pulga qimmat masхarabozlarga ayla
-
namiz. Bu iхtiyorimizdan tashqari yuz beradi. Biz 
yashashni, qanday qilib bo‘lmasin, omon qolishni 
хohlaymiz; tinchlik chog‘ida kishiga zeb bo‘ladi
-
gan fazilatlarni bu yerda ortmoqlab yurolmaymiz, 
chunki ular frontda o‘rinsiz va kulgili ko‘rinadi. 
Kemmeriх o‘ldi, Хaye Vestхus jon beryapti, snar-
yad to‘g‘ri kelib tekkan Gans Kramerning tanasi 
mahshar kuni ko‘p tashvish tug‘diradi – uni bit-
talab terib chiqish kerak; Martnesning endi oyog‘i 
yo‘q, Mayer o‘ldi, Marks o‘ldi, Bayer o‘ldi, Хem
-
Aim.Uz - Axborot Izlash Markazi

---