G’alaba ko’ship qoniwlar

Cex – (nemisshe–zeche) so’z bolip, qa’lpenin’ usta boliwg’a bag’ishlang’an ziyapatinin’ ati, keyinirek ka’sip ustalari birlespesi atina aylanadi. Ustalardıń ulıwmalıq jıynalısında hámme orınlawı májbúriy bolǵan cex nızamı islep shıǵılǵan. Cexti basqarıw ushın saylanǵan aqsaqal – 1) o’nermentlerdin’ nizamg’a boysiniwlarin, 2) islengen buyimlardin’ sapasi ha’m 3) sanin qadag’alag’an. Cex Nizaminda 1) ustanin’ u’skeneleri, 2) oqiwshi-sha’kirtler, 3) xalfalar sani belgilep qoyilg’an.Bul ustalar ushin bir qiyli sharayat jaratiw,ba’sekileslikke jol qoymaw ushin qollang’an.Tayar buyimlardin’ bahasi da cex aqsaqali ta’repinen belgilengen. Ustanin’ 1-2 xalfasi,bir neshe sha’girti bolg’an. Xalfalik mu’ddeti 2-7 jilg’a deyin barg’an. Germaniyadag’i tsextag’i sha’kirt ziyapat uyimlastirip son’ ustaliqqa ruxsat alg’an.
Cextin’ o’z gerbi,bayrag’i,shirkewi ha’tte o’z qa’biristani bolg’an.Cexlar qalanı qorǵawda, urıslar waqtında onı qorǵaw ushın óz aldına áskeriy bólinbe sıpatında qatınasqan. Evropada cexlardin’ qatlamlarg’a bo’liniwi kibi procesler London,Florenciya,Parij,Bazel,Bristol qalalarinda baslanadi.Da’slep islep shig’ariwdin’ rawajlaniwina xizmet etken cexlar XIV-XV a’ og’an tosqinliq qila basladi. XIV-XV a’ Florensiya, Kyoln,Perudja,Sienada qala ka’mbag’allari ko’terilisleri bolip o’tedi.
Tema: Orta a’sirlerde Tovar islep shig’ariwdin’ rawajlaniwi.
Tovar xojalig’i – bazarda satiw ushin yaki almastiriw ushin o’nim islep shig’aratin xojaliq. Fransiya koroli parmani m tiykarg’i jollarg’a tas to’sele baslandi. Bul dáwirde Ullı Jipek jolı Qıtaydan baslanıp Jer Orta teńiziniń shıǵıs jaǵalawlarına deyin barǵan.
Batis Evropada XIII-XV a’ :Ispaniya,Italiya ha’m qubla Fransiyani ten’iz arqali Vizantiya ha’m Aziya m baylanistirip turg’an Levant, arqada Baltik ten’izi arqali – Novgorod,Bryugge,London, Lyubek qalalarin baylanistiratin Arqa sawda joli ha’rekette bolg’an. Arqa sawda jolindag’i Ganza qalalar awqamina Germaniyanin’ 70 den artiq qalalari kirgen. Levant sawda jolinda jaylasqan Venetsiya ha’m Genuya ten’iz flotin da du’zip, sawdadag’i ba’sekilesiwleri urislarg’a aylanip ta ketken. Jer Orta ten’izi boyinda italiyali sawdagerler ózleriniń sawda ma’ka’nlarin – faktoriyalarin jaratqan. Olardin’ ko’bi genuyali ha’m veneciyali bolg’an. Bul ten’iz respublikalari a’jayip sawda ha’m a’skeriy flotlarg’a iye bolg’an.