|
5-labaratoriya jumisi
Alken hám alkin sintezi, ózgeshelikleri.
To'yinmagan uglevodorodlar
To'yinmagan uglevodorodlar dep uglerodlardıń sanı to'yingan uglevodorodlarnikiga teń bolıp, vodorodlardıń sanı to'yingan uglevodorodlarnikidan 2, 4, 6 … ga kem bolǵan uglevodorodlarga aytıladı. To'yinmagan uglevodorodlar úsh klasqa :
1. Bir qosbog'li - etilen
2. Eki qosbog'li - dien
3. Úsh bog'li - asetilen uglevodorodlariga bólinediler. To'yinmagan uglevodorodlarining dúzilisinde qosbog'lar bolǵanlıǵı sebepli olar ushın túrli molekulalardı biriktirip alıw processleri xos bolıp tabıladı.
Tómendegi tájiriybelerde etilen hám atsetilen uglevodorodlarining olinish usılları hám ximiyalıq ózgesheliklerinen qosbog' esabine birigiw (brom), oksidlovchilari tásirinde oksidleniw reaksiya processlerin kórip shıǵamız.
7- tájiriybe. Spirtten etilen alıw
Laboratoriya jumısından maqset. Bul laboratoriya jumıslarında studentler, to'yinmagan uglevodorodlarning labaratoriya sharayatında olinish usılları hám ximiyalıq ózgesheliklerinen alǵan teoriyalıq bilimlerin bekkemlew ushın laboratoriya sharayatında etilen hám atsetilen uglevodorodlarini alınıwı hám ximiyalıq ózgesheliklerin tájiriybe orqadi kórediler hám sol ámeliy jumıs menen ózleriniń bilim hám de kónlikpelerin asırıwıradilar.
Kerekli reaktivler: etil spirt, konsentrlangan sulfat kislota.
Úskeneler: qayın atar (ılaydan islengen ıdıs bólekleri), probirka, gaz ótkeriwshi nay, gaz gorelkasi, tıǵın.
Jumıstıń barıw tártibi: Probirkanıń sherek bólegine 1 salmaqlıq bólim etil spirti hám úsh salmaqlıq bólim konsentrlangan sulfat kislota solinadi (1:3). Qospa bir tegis qaynawı ushın probirkaǵa shını sınıqların soling. Probirkanıń awızın gaz ótkeriwshi nay ornatılǵan tıǵın menen tuyıqiting. Qospanı suyıqlıq probirkadan otilib chiqmasligi ushın uyań qızdırıń. Bunda probirka daǵı qospa qarayadı, yaǵnıy etil spirti suwsızlanıp, etilen payda boladı.
Reaksiya tómendegi eki basqıshda baradı :
8- tájiriybe. Bromning etilenga birigiwi
Kerekli reaktivler: bromli suw, probirka.
Úskeneler: qayın atar (ılaydan islengen ıdıs bólekleri), probirka, gaz ótkeriwshi nay, gaz gorelkasi, tıǵın.
Jumıstıń barıw tártibi: Reaksiyada payda etińan etilen, gaz ótkeriwshi nay arqalı bromli suw quyilgan probirkaǵa túsiriledi. Bromli suw reńsizlenedi, sebebi brom qosbog' esabına birikib, dibrometan payda boladı :
Reaksiya tómendegishe baradı
1, 2-dibrom etan
9 - tájiriybe. Etilenni oksidlew
Kerekli reaktivler: kaliy permanganatning 10% li eritpesi, 1% li soda eritpesi.
Úskeneler: qayın atar (ılaydan islengen ıdıs bólekleri), probirka, gaz ótkeriwshi nay, gaz gorelkasi, tıǵın.
Jumıstıń barıw tártibi: Ajralıp shıǵıp atırǵan etilenni azǵantay soda qosılǵan kaliy permanganat eritpesi (2 ml) arqalı ótkeriń, nátiyjede eritpediń reńi joǵaladı, sebebi suwda eriwsheń reńsiz etilenglikol payda boladı. Payda bolatuǵın gúńgirt reńli ekilemshi ónim marganets (Iv) oksid kristallari bolıp tabıladı. Bul reń eritpege de tásir etken bolıwı múmkin:
Reaksiya tómendegishe baradı :
10 - tájiriybe. Etilenning janıwı
Reaktiv hám úskeneler: payda bolıp atırǵan etilen, tigel.
Jumıstıń barıw tártibi: Nay uchidan shıǵıp atırǵan etilen yondiriladi. Etilenni yondirayotganda, onıń jalınsı metan jalınsına qaraǵanda ayqın bolıwına áhmiyet beriń. Etilen jalınsına kiritilgen tigel qorakuya menen oraladı.
11- tájiriybe. Atsetilen alıw
Kerekli reaktivler: suw, kalsiy karbid bóleksheleri.
Úskeneler: probirka, gaz ótkeriwshi nay, tıǵın.
Jumıstıń barıw tártibi: Probirkaǵa 2-3 ml suw quyıp, ústine kalsiy karbidning kishi bólekshesinen 1-2 tastap, demde probirkanıń awızın nayli tıǵın menen tuyıqiting. Gaz ótkeriwshi nay ústine túbirrilgan probirkada atsetilen jıynaladı. Bir ozdan keyin probirkaǵa jıynalǵan gazdı qosıń. Bunda atsetilen dud shıǵarıp janadı. Sonnan keyin atsetilenni nay uchidan shıǵıp atırǵan waqtında yondiring. Hawa jetkilikli bolǵanda ajralıp shıǵıp atırǵan atsetilen júdá ayqın jalın berip janadı. Atsetilenning janıwın metan hám etilenning janıwı menen salıstırıwlang.
Reaksiya tómendegishe baradı :
10 -súwret.
12- tájiriybe. Atsetilenga bromning birigiwi
Kerekli reaktivler: payda bolıp atırǵan atsetilen, bromli suw. Úskeneler: probirka, gaz ótkeriwshi nay, tıǵın.
Jumıstıń barıw tártibi: Probirkaǵa 2-3 ml bromli suw salıp, odan atsetilen ótkeriń. Uzaq waqıt atsetilen ótkerilgende, uchbog' esabına brom birikib, tetrabrometan payda boladı. Bromli suw az-azdan reńsizlenedi:
Reaksiya tómendegishe baradı :
13- tájiriybe. Atsetilenning oksidleniwi
Kerekli reaktivler: Atsetilen gazı, 5%-li soda eritpesi, kaliy permanganatning 0, 1 % li eritpesi.
Úskeneler: probirka, gaz ótkeriwshi nay, tıǵın.
Jumıstıń barıw tártibi: Probirkaǵa kaliy permanganat eritpesinen 2 ml salıp, oǵan 2-3 tamshı soda eritpesinen áskerg, odan atsetilen gazın ótkeriń. Eritpediń reńi ózgeredi hám marganets (Iv) oksiddiń gúńgirt shókpesi payda boladı, bul atsetilenning oksidlanganligini ańlatadı. Bunda oksal aldegid hám oksal kislota da ónim baladı.
Atsetilenning oksidleniwi nátiyjesinde hár túrlı elementlar payda bolıwı, sonıń menen birge, molekulanıń uchbog' tutqan orından bólekleniwi de múmkin.
Reaksiya tómendegishe baradı :
Do'stlaringiz bilan baham: |
