G’alaba ko’ship qoniwlar

Tema; German qáwimleri hám Rim imperiyası
Be IV-VI a’ Evropani xunnlar baslap bergen “Xaliqlardin’ g’alaba ko’shiwleri” pratsesi o’z ishine aladi.
Onin’ sebepleri : I. German qa’wimlerinde xaliq saninin’ ko’beyiwi na’tiyjesinde jan’a jerlerge bolg’an talaptin’ artiwi ha’m jeke mu’lklik teńsizliktiń ku’sheyiwi olardi jan’a jerlerdi basip aliwg’a iytermeledi. II. Xunnlardin’ IV a’sirdegi atlanisi na’tiyjesinde varvarlardin’ ko’shiwge ma’jbu’r bolg’ani. III. Yevropada II a’ klimittin’ suwip baslawi keying ásirlerde egislik maydanlarin qurg’aqliqqa, suw ha’wizleri ha’m olarg’a jaqin jerlerdi bolsa batpaqliqqa aylandiradi.
Rimnin’ arqa-shıǵısında jasag’an varvarlar eramızdıń baslarında da ruwshiliq da’rejesinde jasar edi. German qa’wimleri (frank,vestgot,ostgot,vandal,burgund,langobardlar) Reyn hám Elba da’ryalari boyinda jaylasqan. Tiykarg’i jumisi – sharwashiliq. Onnan tisqari quslar saqlag’an,an’ ha’m baliqshiliq penen shug’illang’an. Eramizdin’ baslarinda xaliq sani artiwi na’tiyjesinde diyqanshiliqtin’ a’hmiyeti asadi. Jerge ápiwayı aǵash gúnde menen islew berilgeni hám jerge tógin berilmewi 2-3 jıldan keyin ónimniń keskin kemeyiwine alıp kelgen. Keyin ala aǵash gúndeden temir plugqa ótiliwi ónimniń kóbeyiwine alıp kelgen. Rimliler mádeniy rawajlanıwdan artta qalıp qoǵan xaliqlardi varvarlar d.a.
Tsezardin’ “Galliya urisi haqqinda eske tu’siriwler’, rimli Tatsittin’ “Germaniya” shig’armasinda germanlar tariyxin esleydi. IV a’ baslap ba’ha’rgi ha’m gu’zgi biydaylar ornina sobiqli eginler egiw, 2 atizlap almaslap egiw baslanadi. Germanlar paliz o’nimlerinen kapusta jetistirgen. Olarda o’nermentshiliktin’ toqimashiliq,ag’ashsazliq (a’sirese keme sog’iwshiliq) ,zergerlik,teri iylewshilik tu’rleri rawajlandi. Ishki sawda da en’ tiykarg’i zat temir buyimlar edi. Germanlar rimlilerge – qullar,sharwa mallari,teri,yantar (qatti smolali ha’m toyg’in sari ren’li mineral) jetkerip berip, olardan – gezlemeler,gu’lal idislar,qimbat bahali bezeniw buyimlar,vino alg’an. Sawda zat almasiw tu’rinde edi.