G im n a st ik a d a r sl a r id a in no va tsio n t e X n o L o g iy a L a r

SK V O SH  
-   badmintonni  eslatadi,  о ‘yin  xokkey  maydoni 
korobkasining  bortlaridan  biroz  balandroq  m aydonda  o ‘tkaziladi. 
Raketkasi  badmintonnikidan  massasi  kattaroq,  diametri  4  sm.li
147

---

rezina  to ‘p  bilan  o'ynaladi.  Hisob  badm intonnikiga  o'xshash 
tarzda olib  boriladi.  100  dan ortiq m am lakatda  10  m illiondan ortiq 
odam  shug‘ullanadi.  S o g iom lashtirish  m ashg'ulotlari  uchun  eng 
qiziqarli  sanaladi.
SKEYTBORDING 
-   rolik  o ‘m atilgan  taxtada  yurish. 
M ashg‘ulotlar  asfalt  yotqizilgan  yoki  sathi  tekis  maydonlarda, 
albattapastlik vabalandligi, keskin burilishlari, sakrash, havoda turli 
xil harakatlarni bajarish imkoniyati b o ‘lgan joylari b o ‘Isa maqsadga 
muvofiq.  Skeytbording  tizza  b o ‘g ‘inlari,  tovon  b o ‘g ‘inlarini 
mustahkamlaydi,  m uvozanat  saqlash,  harakat  koordinatsiyasi, 
chaqqonlikni,  egiluvchanlik,  tananing  o ‘zini,  uning  qismlarini 
boshqarish,  kuch,  chidamlilik,  harakat  tezligini  rivojlantiradi. 
0 ‘quvchi,  talaba-yoshlar kun tartibida  sog‘lom lashtirish m ash g 'u ­
lotlari  yoki  sog‘lom lashtirish  trenirovkalari  tarzida joy]ashtirilishi 
hozirgi kun talabi.
STRETCHING 
-   cho‘zilish,  uzaytirish,  kengaytirish.  Turli 
xil  holatlarda  turib  m ushaklarni,  b o ‘g ‘inlarni  tortib,  ezib,  osib 
uzaytirish,  cho‘zishdek  kom plekslari  b o ‘lib,  ularni  bajarishda 
quyidagi  talablarga  rioya  qilish  talab  qilinadi;  qaysi  guruh 
mushaklari  ustida  ishlash  aniq  qilib  belgilab  yoki  lokal  ajratib 
olinishi;  mashqni  bajarishda  sizga  nisbatan  egiluvchanligi  yaxshi 
d o ‘stingiz  bajarganini  bajaram an  deb  unga  taqlid  qilmaslik, 
barcha  harakatlar  o ‘zining  chegarasida  bajarilishi,  o ‘zingizning 
shaxsiy  harakat  diapazoningizni,  b o ‘g ‘inlar,  b o g ‘lamalaringizni 
sekin,  ozgina  cho‘zish;  statik  bosim  hisobiga  harakatlanm ay  o ‘z 
chegarangizni topish va undan oshirmaslik; mashq bajarish paytida 
sokin,  osoyishta  va  bir  xil  ritm da  nafas  olish  va  chiqarish;  o ‘tkir 
o g ‘riq,  sanchiq  paydo  b o ‘lishi  bilan  mashqni  bajarishni  keskin 
to ‘xtatish.  Bunday  gim nastika  m ashqlari  sport,  so g ‘lom lashtirsh 
jarayonida q o ‘shimcha vosita sifatida foydalaniladi.
SUMO 
-  Y aponlam ing bir necha ming yillik tarixga ega bo ‘ lgan 
milliy  yakka  kurashi.  Kurashchining  vazifasi  -   raqibini  chizib 
q o ‘yilgan  aylanadan  surib,  itarib  chiqarish  yoki  polga biror joyini 
tekkazish  (qo‘li,  tanasining  biror b o ‘lagini).  Ellikdan  ortiq raqibni
148

---

doiradan  chiqarib  tashlash,  yoki  k o ‘tarib  irg ‘itib  yuborish usullari 
mavjud.  "A ylanaga  kirish”  deb  nom lanadigan  kurashchilam ing 
an ’anaviy m arosim  (udum )i b o iib , u  kurashchilar uchun o ‘ziga xos 
razminka  rolini  o ‘ynasa  (4  daqiqa  davom  etadi),  tom oshabinlarni 
ruhiy kuch sinashuvga tayyorlaydi.
TREKKING 
-   alpinistlar  rayoni  b o im a g a n   joylar  b o iib , 
nisbatan qiyinchiligi mavjud 3000-6000 m.li muzliklarni o ‘tishdek 
sayohatlar tushuniladi.
TRIATLON 
-   (uch  kurash)  tarkibiga  suzish,  velosipedda 
kross  va  yugurish  kiritilgan.  M usobaqa  turlar  orasida  tanaffusiz 
bir  kunda  o'tkaziladi.  X alqaro  sport  am aliyotida  qo‘llaniladigan 
klassik triatlon  o 'z   tarkibiga:  suzish -   3,8  km.ga,  velokross  -   180 
km.ga, yugurish 42 km  (klassik marafon m asofasi) kiradi.  K o'proq 
tarqalgan m usobaqa dasturi  1  km .ga suzish, 50 km .ga velokross, 25 
km.ga yugurish yoki  suzish -   1,5  km.,  velokross -  40  km.,  yugur­
i s h -   10  km .dan iborat.
USHU 
-   qadim gi  X itoy  gimnastikasi,  qator  so giom lashtirish 
kom plekslaridan  boshlab  to  jang  san’atigacha  b o ‘lgan  uslublari 
mavjud.  Ushu X itoyning maktab ta ’limi tizim i dasturiga kiritilgan, 
ayrim  oliy  o ‘quv  yurtlarida  ham   o ‘qitiladi.  Ushu  turli  xil 
ko‘rinishdagi  m ashqlam i  o ‘zida  mujassamlashtirgan,  ularni  qurol 
bilan,  qurolsiz,  sherigi  bilan  -   ju ft  b o iib ,  o ‘zi  alohida  bajarishi 
mumkin.  Ikki  xildagi  ushu  maktab lari  mavjud  -   tashqi  va  ichki 
maktablar.
Tashqi  m aktablar  qattiq  va  kuch harakatlari,  tezlik  reaksiyasi, 
cgiluvchanlik, refaol  sakrashlar mashq qilinadi.
Ichki m aktablar m ayin, mahobatli, sokinharakatlarni bajarishni, 
ular  o'yinlar  (raqslar)ga yaqin b o iib ,  m ashg‘ulotlar mazmunining 
asosini  tashkil  qiladi.  Izom etrikka  o ‘xshash,  maromli,  sokin 
harakatlar hozirgi  kunda g ‘arb m am lakatlariga keng tarqaldi.