G im n a st ik a d a r sl a r id a in no va tsio n t e X n o L o g iy a L a r



Download 4,92 Mb.
Pdf ko'rish
bet64/67
Sana24.07.2021
Hajmi4,92 Mb.
#127552
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   67
Bog'liq
34gimnastikadarslaripdf

3)
  holatga  kirish;
4)  holatning fiksaji;
5)  holatdan chiqish;
6)  holatdan chiqishdan  keyingi dam olish.
151


Relaksatsiya gim nastikasida holatning fiksaji  va v a q ti  birinchi 
haftada 5  sek.  dan oshmasligi kerak.  S o‘ng vaqt asta-sek in lik  bilan 
oshirib  borilaveradi.  R elaksatsiya  gimnastikasi  m ashg‘u lo tla rid a  
quyidagi  qoidalarga rioya qilinadi:
1.  M ashqlar  och qoringa yoki  ovqatlangandan so ‘ng  1 -2   soat 
o ‘tgandan so ‘ng bajariladi.
2.  Relaksatsiya gimnastikasi og‘ir jism oniy y u k la m ad an  so'ng 
zarur b o ‘lgan ta'sirni k o ‘rsata olmaydi.
3.  H ar holatga asta-sekinlik bilan kirib, diqqat konsentratsiyasi 
uning ijrosiga qaratilishi kerak.
4.  Relaksatsiya  gim nastikasi  m ashg‘ulotlarida  d o im iylik , 
majburiyat,  asta-sekinlik  va  q a t’iy  o ‘zini  nazorat  qilib   borish, 
shuningdek q at’iy  intizom  shartligini  unutmaslik lozim.
R elaksatsiya  gim nastikasida  o ‘ziga  xos  ruhiy  shifo  t a ’siriga 
ega m ashg‘ulotlari paytida inson mustaqil,  ongli  va faol  “ salom at- 
lik”ka  iroda,  intilish  bilan  organizm ning  (vujudining)  h im oyalash 
kuchlarini faollashtiradi.  0 ‘zini his  qilishning umumiy  ah v o li yax- 
v  shilanadi,  ish qobiliyati ortadi.
^  Quyida asosiy holatlarning ijro texnikasini  berdik:
1.  “Qulay”  holat.  Oyoqlarni  oldinga  uzatib  (cho‘z ib )  polga 
o ‘tiriladi.  Son  ostida  oyoqlarni  “iks”  qilinadi.  Q o ‘l  barm oqlari 
oldinga zanjir qilib  q o ‘yiladi. N afas erkin.
2.  “Fidoyi”  holatsi.  Oyoqlarni  juftlab  tizzaga  c h o ‘kkalab 
turiladi.  O yoqlar tizzadan bosh barm oqlargacha polga  te g ib   turish 
kerak. Oyoqlar uchi birlashgan, tovonlar biroz ochiq. Biroz y o zilg an  
tovonlar ustiga asta o ‘tiriladi.  Bosh,  b o ‘yin va gavda to ‘g ‘r i  chiziq 
b o ‘ylab  ushlanadi.  K aftlar  sonlar  ustiga  erkin  q o ‘yiladi.  T ananing 
asosiy o g ‘irligi oyoq kaftiga tushadi. N afas erkin.
3.  “Egilishlar”  holatsi.  “Fidoyi”lik  holatsi  qabul  qilinadi. 
K aftlar m usht qilinib, qorinning pastki qismini qisib tiraydi.  C huqur 
nafas  olib  chiqarish  bilan  gavdani  oldinga  bukadi.  D um bani  oyoq 
kaftidan  uzm ay  peshona  bilan  polga  intilamiz.  S o‘ng  n afas  olish 
bilan dastlabki holatga qaytiladi.
152


4.  “K obra”  holatsi.  Yuz  bilan  polga  peshonani  tekkazib,  qo- 
ringa  yotiladi.  Barcha  m ushaklar  to i iq   b o ‘shashtiriladi.  K aftlar 
polga  q o ‘yiladi,  har  biri  o ‘zining  yelkasi  ostiga  bostiriladi,  tirsak- 
lam i  yuqoriga  k o ‘tarib,  ular  bilan  tana  qisiladi  (tiraladi).  Oyoqlar 
polga  yotgan  joyda  bir-biriga  jufflanadi,  oyoq  uchi  cho‘zilgan 
(gim nastlar  oyoq  uchidagidek).  K o ‘zlar  yumuq.  S o‘ng  sekin  uni 
ochib  bosh  k o ‘tariladi,  b o ‘yinni  iloji  boricha  orqaga  qayiriladi. 
Undan  so ‘ng  sekin  k o ‘krak  qafasi  k o ‘tariladi,  um urtqalar  navbat 
bilan  orqaga  egiladi.  Tanamizning  past  qismi,  kindikdan  boshlab 
oyoq  uchlarigacha  polga  tegib  turadi.  Yuqoriga  va  orqaga  iloji 
boricha  uzoqroqqa  qaraladi.  M a iu m   vaqtgacha  holat  ushlab 
turiladi,  a w a l  gavda  tushiriladi,  so ‘ng  bosh  o ‘ta  sekinlik  bilan 
polga  tushiriladi.  K o ‘tarilishda  nafas  olinadi,  holatni  ushlashda 
nafas  erkin, tushirilayotganda nafas chiqariladi.
5.  “Plug”  holatsi.  O rqaga  yotiladi.  Q o‘llar  tana  yonida  nafas 
ushlab  oyoqni  tizzadan  bukmay,  sekin  k o ‘tariladi,  q o ila m i  kafti 
bilan  polga  tiraladi.  Oyoqlar  90o  hosil  qilganda.  tos  va  orqaning 
pastki  qismi  k o ‘tariladi,  oyoq  vertikal  holatga  keltiriladi.  So‘ng 
sekin  nafas  chiqarilib,  oyoqlar  bosh  orqasiga  tushiriladi,  toki 
oyoqlam ing  uchlari  yerga  tegsin.  Erkin  nafas  olinadi.  H olatdan 
nafas  chiqarish bilan chiqib ketadi.
6.  “Piyoz”  holatsi.  Yuztuban  yotiladi  v a  peshona  polga  tek- 
kiziladi.  A sta-sekinlik  bilan  oyoqlar  orqaga  egilib,  muvofiq 
q o ila rd a  o 'z  tom onidagi oyoqlarni iligidan ushlab, boshni va sonni 
tortib k o ‘tariladiki, tana vaznining og ‘irligi qorin bo‘shlig‘iga tush- 
sin.  K o ‘tarilish,  tortishda  nafas  olinadi.  Holatni  ushlaganda  erkin 
nafas  olinadi va dastlabki holatga qaytishda esa chiqariladi.
7.  “Kacheli”  holatsi.  O rqamachasiga yotib  oyoqlar k o ’tariladi 
va ikkalasi tizzada bukiladi, burundan cho‘zib nafas olinadi. Nafas 
chiqarmay ikki q o i  bilan tizzalarni qoringa bor kuch bilan tortiladi. 
Boshni  k o ‘tarib  labni  tizzaga tekkizishga harakat qilinadi.  Holatni 
nafas  olish m um kin b o im a y   qolgan  darajagacha ushlaysiz.  S o‘ng 
sekin nafas chiqarib dastlabki  “yotish” holatiga qaytasiz.
153


8.  “Q arag‘ay  daraxti”  holatsi.  Orqamachasiga  yotib,  q o ‘llar 
tanam iz yonida,  kaftlar polga qaragan.  Nafas  olish bilan  oyoqlarni 
to ‘g ‘ri  burchak  hosil  b o ‘lish  darajagacha  k o ‘taramiz.  So‘ng 
chig‘anoqlarga  tayanib,  bosni  yuqoriga  itarib,  poldan  ajratamiz 
(yelkada  turish).  Holatni  ushlash  oyoqlar  rosa  to ‘g ‘ri  b o ‘lgandan 
so‘ng  boshlanadi,  nafas  olish  erkin,  odatdagidek.  Holatdan 
chiqishda oyoqlar jud a ehtiyotlik bilan boshni orqasiga o ‘tkaziladi, 
bu  bilan  chig‘anoqqa  tushgan  gavdaning  barcha  o g ‘irligi  olib 
tashlanadi.  Q o‘llar  tushiriladi.  A sta-sekin  tana  tushiriladi,  so‘ng 
oyoqlar, tovonlar polga tegm aguncha bosh k o ‘tarilmaydi.
9. “Orqani cho‘zish” holatsi. Oyoqlar oldinga ch o ‘zib o ‘tiriladi. 
Q o ‘llam ing  kafti  oldinga  -   tashqariga  burib  yuqoriga  k o ‘tariladi 
va  bosh  barmoqlar  bir-biri  bilan  bog‘lanadi.  Bosh  elkalar  orasiga 
qisiladi. Nafas  olinadi va nafas chiqarish bilan oldinga engashiladi, 
bosh  bilan  yelkaning  holati  iloji  boricha  o ‘zgarm aydigan  holatda 
b o ‘lishi  kerak.  Peshona  bilan  tizzaga  intilamiz,  q o ‘llar  bilan
„  oyoqning  bosh  barm og‘ini  ushlashga  harakat  qilamiz.  Holatni 
''‘ushlash  paytida  nafas  erkin,  odatdagidek.  So‘ng  birdaniga  nafas 
oli^h bilan dastlabki holatga qaytamiz.
10.  “Parm a”  holatsi.  Oyoqlar  uzatilib  o ‘tiriladi,  so ‘ng  o ‘ng 
oyoq bukiladi va u bilan chap oyoq  soni ustidan qadamlab o ‘tiladi. 
Chap  q o ‘l  bukilgan  o ‘ng  tizza  ustiga  q o ‘yiladi.  0 ‘ng  q o 'l  orqaga 
o ‘tkazilib,  gavdani  asta-sekinlik  bilan  “burash-eshish”  am alga 
oshiriladi,  q o ‘llam i  bir-biriga  ulashga  uriniladi.  Bosh  o ‘ngga 
burilgan.  H olatdan  chiqish  sekinlik  bilan  avvaliga  boshni  burib, 
so ‘ng q o ‘llar, tana va oxirida oyoqlar holati  o 'z  joyiga qaytariladi. 
Shu mashqning o ‘zi,  boshqa tomonga. Nafas  erkin.
11.  “Qamish”  holatsi.  O rqaga  uzala  tushib  yotiladi,  qo'llar 
bosh  ustiga  to ‘g ‘rilab  cho‘ziladi.  Tos  k o ‘tariladi,  tosni  k o ‘tarish 
tovonlarga,  orqa  kuraklaringizga  tiralish  bilan  um urtqa  maksimal 
kuch bilan ch o ‘ziladi  (qamishni tom iri bilan uzishga uringandek).
154


45-rasm.  M editatsiya
M editatsiya  -   yoshlar  turm ush  tarzi  jism oniy  m adaniyati 
tarkibida  borgan  sari  k o ‘proq  o ‘rin  olayotgan  yoglar  jism oniy 
tarbiya  tizim ining  yetakchi  m ashg‘ulot  shakli  hisoblanadi. 
M am lakatim iz  jism oniy  tarbiya  tizim ida  undan  organizmni 
sog‘lom lashtirish  vositasi  sifatida  yetarli  darajada  foydalanish 
hali  omm aviylashmagan.  M editatsiya asosan  Sharq m aktabiga xos 
jism oniy  m ashqlar majmui  b o ‘lib,  inson jism oniy  tarbiya tizim lari 
ichida  har  bir  individ  o ‘zi  m ustaqil  yoki  shu  tizim   ishqibozlari 
alohida guruhlarga ajralib  shug‘ullanadilar.
Passiv  m editatsiya  -   bu  eng  sodda,  oddiy  jarayon.  Soddalik, 
oddiylikka  bizni  qaytishga  o ‘rgatadi.  A m alda  uni  bajarish  uchun 
jarayonni m antiqan tushunishim iz kerak b o ‘ladi.
M editatsiya  uchun  bosh  m iya  yarim   sharlari-  m antiqan 
fikrlaydigan  qismi  tinchlanishi  lozim  b o ‘ladi.  M editatsiyada  sodir 
b o ‘ladigan  jarayonning  mazmuni,  m ag‘zini  tushuntirib  berish 
so ‘ralganda  yog  muxbirga  “siz  bananning  shirinligini  tushuntirib 
bera  olasizm i”,  deb  savolga  savol  bilan javob  qaytargan.  Shuning
155


uchun  bu  jarayonning  tabiatini  m antiqan  tushuntirish,  uni  tahlil 
qilish  faqat  uni  am alda  bajarish  orqaligina  his  qilish  bilan  amalga 
oshirilishi m um kin xolos.
0 ‘ylaymizki,  sizda  bu  jarayonni  o ‘zingizda  his  qilish  uchun 
mashq  qilish,  harakatga  ishtiyoq  uyg‘onadi.  Bunday  jarayon 
tabiatini tushungan, his qilgan insonlam ing hayoti, turm ush tarzida 
keskin o ‘zgarishlar sodir b o ig a n lig i, o ‘zidan qoniqishni hosil qilib, 
avval jism oniy,  so'ng  m a’naviy  foyda k o ‘rish m um kinligi  amalda 
isbotlangan.
Shunday  qilib  biz,  eng  a w a lo ,  o ‘z  oldim izga  jism im iz, 
qalbimizni  t o i a   osoyishtalikka  erishtirishdek  maqsadni  q o ‘yam iz 
va  unga  erishib,  tanam iz  a ’zolarini  to i iq   b o ‘shashtirish  ham da 
xotirjamlikni  his  qilishimiz,  bu  xotirjam lik  vujudim izning  har  bir 
burchagini  -   hujayrasi  to ‘qimasini  qoplab,  tarkibim izning  ich- 
ichiga singishiga erishish lozim .
B uning  uchun  biz  foydalaniladigan  uslub,  eng  avvalo, 
muskullarni  t o i a   b o ‘shashtira  olish  vazifasini  hal  qilishga  asos- 
langan  b o ia d i.  S o'ng  bunday  holat  vujudim izning  barcha  qism- 
lariga borib tarqaladi.
T o iiq ro q   tushuntirsak,  boshlanishida  biz  eng  oddiy  mashqlar 
yordam ida  o ‘z  tanamizni  bo'shashtirish  (lanjlashtirish)ni  o ‘rga- 
namiz.  A vvaliga  bu  mashqlarni  erinmay,  q a t’iy  tartibga  rioya 
qilib,  belgilangan  ketma-ketligini  buzmay  o ‘zlashtirishimiz, 
holatiga  qarab  bajarishni  avtomatlashuvigacha,  belgilangan  vaqt 
ichida  bajarishni  mashq  qilishim izga  to ‘g ‘ri  keladi.  Bu  bilan  biz 
b o ‘shashtirish  texnikasini  takom illashtirishning  doim iyligiga  eri- 
shamiz.
M editatsiyada  umum iy  ruhiy  holatning  osayishtaligi  muhim. 
Y oshligim izdan bizga jism oniy jihatdan biror narsaga erishish uc­
hun  z o ‘r  berish,  urinish  zarurligi  ongim izga  singdirilgan.  Bor  ku- 
chimizni  unga  safarbar  qilishga  o ‘rgatishgan.  A slida  o ‘zimizning 
niyatim iz  ham   shunga  erishish.  M editatsiyada  esa  uning  teskarisi, 
m ashg‘ulotlarning  boshidanoq  kuch  sarflash,  erishish  uchun 
urinishdan  butunlay  voz  kechishga  to 'g 'ri  keladi.  O 'zim izni  maj-
156


buran  b o ‘shashtirishga  har  qanaqasiga  erishishni  m aqsad  qilib 
q o ‘yishim iz  va  uni  mashq  qilishimiz  muvaffaqivatsizlikka  mah- 
kum likning  o ‘zginasidir.  B u  yerda  ruhiy  quvvat  shuning  uchun 
zarurki,  m ashg‘ulotlar  uchun  aniq  vaqtni  belgilab,  uni  ajratib, 
o ‘zim izga “bu vaqt faqat m editatsiya uchun,  qolgan ishlar ikkinchi 
darajali”  deb  aytib,  bu  shiorni  qonun  darajasigacha  k o ‘tarishimiz 
zarur. Bunday qaror, qonun bizdan birm uncha kuch, ruhiy quvvatni 
talab qiladi. M ashg‘ulotlar boshlanganda har qanday majburiyatlar, 
turli  xil  xohishlarni  chekkaga  surib  tashlab,  barcha  narsa  unutili- 
shi  shart.  M editatsiya -  eng  erkin,  barcha narsalardan  ozod passiv 
b o ‘shashish  jarayoni,  hech  qanday  buyruqlar,  k o ‘rsatmalarsiz, 
oddiygina  “mayli,  mening  k o ‘zlarim   asta-sekin  yumilaversin,  fi- 
krim  a ’zolarim ga iloji boricha  singiyversin" degan xayollar  o ‘tishi 
va unga amal qilish lozimligini taqozo  etadi.
M ashq qiladigan muhit, joy,  diqqatni  chalg‘itm aydigan -  holi, 
agar  xilvatroq  b o ‘lsa,  undan ham  yaxshi  natija  beradi.  Shu vaqtda 
sizni hech kim  bezovta qilmasligini  so ‘raysiz.
M editatsiyaning  alohida  darslari  saboqlarini  berishni  maqsad 
qilm aganligim iz  uchun  undan  so g‘lom   turm ush  tarzi  jism oniy 
m adaniyati  tarkibida  foydalanish  mum kinligi  haqidagi  eng  oddiy 
bilimlarga ega b o ‘ldingiz deb hisoblaymiz.

Download 4,92 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   67




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish