Фуқаролар учун бюджетни

Фуқаролар нима учун бюджетни билишлари керак – 
бу
 
улар нима учун солиқлар 
тўлаётганликларини, солиқлар нималар учун ишлатилаётганлигини, давлат ўз зиммасига 
қандай мажбуриятлар ва кафолатларни олганлигини, улар қандай бажарилаётганлигини, 
давлат бюджет маблағларини қанчалар самарали ва адолатли қайта тақсимлаб 
чиқаётганлигини, давлат харажатларида қандай устуворликлар мавжудлигини, улар 
аҳолининг ҳаётига қандай таъсир этишини (бюджетнинг очиқлиги, ошкоралиги) 
тушуниш
, шунингдек,
бюджетни муҳокама қилишда ва режалаштиришда, 
бюджет 
маблағлари сарфланадиган йўналишларни аниқлашда 
иштирок этиш
, жамоатчилик 
назоратини амалга ошириш (ташаббускорлик билан бюджетлаштириш, партисипаторлик 
билан бюджетлаштириш) учун зарур. Аҳолининг бюджет сиёсати, бюджет жараёнлари ва 
жамоатчилик молияси соҳасидаги малака даражасини ошириш халқаро ҳамжамият 
томонидан барқарор ва мустаҳкам иқтисодий тараққиётнинг муҳим шарти сифатида 
тобора кўпроқ эътироф этилмоқда. 

---

10 
Давлат бюджет тўғрисидаги маълумотларни нима учун тушунтириб бериши керак 
–
бу олиб борилаётган сиёсат, 
таклиф этилаётган устуворликлар, давлат дастурлари ва 
лойиҳалари
англаб етилишини ва қўллаб-қувватланишини (ишонч ошишини) 
таъминлаш, 
жамоатчилик назоратини йўлга қўйиш ва коррупцияга қарши курашиш 
самарадорлигини 
ошириш, 
жамиятда 
тотувликни 
ва 
давлат 
хизматларидан 
қаноатланишни таъминлаш учун зарур. 
Жаҳолн амалиётида очиқлик бўйича кўплаб лойиҳалар мавжуд. Уларда бюджет 
тўғрисидаги ахборотни етказиб беришнинг турли усулларидан фойдаланилади. Бу бюджет 
тўғрисидаги ихтисослаштирилган сайт ёки очиқ маълумотлар портали, босма оммавий 
ахборот воситаларида эълонлар ёки электрон оммавий ахборот воситаларида кўрсатувлар, 
жамоат тармоқларида саҳифа, мобил илова, ижтимоий реклама ва ҳоказолар бўлиши 
мумкин. Кўпинча бюджет ахборотининг асосий қисми идораларнинг ихтисослаштирилган 
порталларига ёки расмий сайтларига жойлаштирилади ва бюджет жараёнига илова 
қилинадиган норматив материалларни, бюджетнинг асосий параметрларини (даромадлар 
ва харажатлар, умумий макроиқтисодий прогноз ва ҳоказоларни), таҳлилий ва 
тушунтириш материалларини ўз ичига олади.
Бироқ барча ҳолларда бюджет маълумотларини шунчаки эълон қилиш етарли эмас. 
Бюджет махсус терминларга, кодлар ва рақамлар тўпламларига эга мураккаб техник 
ҳужжат бўлиб, уларни оддий фуқаро тушуна олмайди. Давлат бюджетидага
ҳужжатларнинг ҳажми ҳам муаммо туғдиради. Ҳукумат томонидан парламентга тақдим 
этиладиган бюджет бўйича материаллар ва тасдиқланган бюджетнинг тўлиқ матни юзлаб 
саҳифадан иборат бўлиб, уларни оддий фуқаролар ўқиб чиқа олмайди. Масалан, ҳукумат 
томонидан Бундестагга тақдим этилган Германиянинг 2018 йилга мўлжалланган федерал 
бюджети тўғрисидаги қонун лойиҳаси тахминан 2980 бетдан иборат.
6
Шу сабабли бу ерда