Foiz riski, turlari va foiz stavkalari. Foizlar bilan operatsiyalar. Foizlarning o‘rtacha qiymatlari

5.5.1-misol. Yiliga bir marta 8% me’yor bo‘yicha foiz to‘lanadigan olti yil muddatli obligatsiya 95 sh.b. kurs bo‘yicha xarid qilingan.
(5.5.3) formuladan foydalanib o‘rtacha muddatni topamiz:

(5.5.2) formulaning suratida obligatsiyalar bo‘yicha kredit xizmatlarining to‘liq hajmi ko‘rsatilgan – barcha kutilgan tushumlar mutanosib muddatlarga ko‘paytirilgan. O‘rtacha muddat obligatsiya muddatidagi vaqtni ko‘rsatib, bu kredit xizmatlari hajmini tenglashtiradi. O‘rtacha muddatgacha bo‘lgan kredit xizmatlarining summasi shu vaqtdan keyingi kredit xizmatlariga teng:
_{ } (5.5.4)
Bu yerda r_i, r_k – to‘lov sanasidan o‘rtacha muddatgacha vaqt oralig‘i (i – o‘rtacha muddatgacha, k – shu muddatdan keyin amalga oshiriladigan to‘lovlar).
O‘z navbatida, 5.19 yildan so‘ng ko‘rsatilgan kredit xizmatlari hajmi bilan qolgan muddat uchun kredit xizmatlari teng. O‘rta muddat analogi sifatida vaqt bo‘yicha to‘lovlarning muvozanat nuqtasi xizmat qilishi mumkin. Bundan, o‘rtacha muddat qancha kam bo‘lsa, obligatsiya egasi shuncha tez fursatda undan foyda olishini, o‘z navbatida, risk shuncha kam bo‘lishini tushunib olish mumkin. Shuning uchun obligatsiyalarni taqqoslaganda, o‘rtacha muddati kam bo‘lganlarni afzal ko‘rish lozim.
5.5.2-misol. Nominal qiymati 1000 sh.b. bo‘lgan 1 yil va 10 yil muddatli ikkita 15 foizli kupon obligatsiya bor.
Turli joriy bozor stavkalari uchun obligatsiyalarning bozor narxini ko‘rib chiqamiz. Buning uchun (5.5.1) formuladan foydalanamiz va hisoblash natijalarini 5.5.1-jadvalda umumlashtiramiz.
5.5.1-jadval
Uzoq va qisqa muddatli obligatsiyalar narxining bozor stavkasiga bog‘liqligi (sh.b)

Joriy bozor stavkasi