Foiz riski, turlari va foiz stavkalari. Foizlar bilan operatsiyalar. Foizlarning o‘rtacha qiymatlari



Download 0,68 Mb.
bet4/9
Sana10.11.2022
Hajmi0,68 Mb.
#863294
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
6-Mavzu. Foiz riski

5.3. Foizlarning o‘rtacha qiymatlari
Moliyaviy operatsiyalarda keng qo‘llaniladigan o‘rtacha qiymatlarning ayrim turlarni ko‘rib chiqamiz. O‘rtacha qiymatlar mavjud axborotni kamaytirishga imkon beradi. Masalan, agar sanoatda n kishi ishlasa va har bir xodim bo‘yicha uning daromadlari  i, (i =1, n) to‘g‘risida ma’lumot bo‘lsa, u holda o‘rta arifmetik deb ataluvchi qiymatni hisoblash yo‘li bilan tarmoqlar bo‘yicha o‘rtacha ish haqini aniqlash mumkin:
  (5.3.1)
Bundan tashqari, o‘rta geometrik kabi kattalikdan ham foydalanish mumkin. Masalan, n yilning har biri uchun αi inflyatsiya indekslari bo‘yicha ma’lumot mavjud deb faraz qilaylik (i =1, n). αi i-yil oxiridagi narx darajasining yil boshidagi narx darajasiga nisbati bo‘lganligi bois, butun n yil mobaynida daraja (α1, α2 … , αn) marta oshadi. Shuning uchun narxlarning o‘rtacha yillik indeksini aniqlash uchun o‘rta geometrikdan foydalanish yaxshiroq:
  (5.3.2)
O‘rta garmonik deb ataladigan yana bir o‘rtacha kattalikni qayd qilamiz va u quyidagiga teng:
  (5.3.3)
Tahlil shuni ko‘rsatadiki:

Bu erda  – o‘rta kvadratik qiymat.
5.3.1-misol. 1, 2 va 3-yil mobaynida narxlar 30% ga oshgan, 4 va 5-yil ichida 45% ga kamaygan bo‘lsin. O‘rta arifmetik yordamida olingan 5 yil uchun narxning o‘rtacha yillik o‘zgarishi quyidagini tashkil etadi:

narxlarning o‘rta geometrik o‘zgarishi esa quyidagicha:
 =-7,85%
Besh yil mobaynida narxlar darajasi chindan ham pasayganligi bois shunday xulosa qilish mumkinki, ketma-ket yillar qatori uchun narxlarning o‘rtacha indeksini aniqlashda o‘rta geometrik qiymatni qo‘llash maqsadga muvofiq.
Boshqa bir misolni ko‘rib chiqamiz. Muomalada n naqd so‘m mavjud bo‘lsin va ti, (i =1, n) i-so‘m bir odamning tasarrufida bo‘lgan o‘rtacha vaqt. Har bir so‘m bir odam tasarrufida bo‘lgan o‘rtacha vaqt quyidagiga teng:

Boshqa yondashuvni ko‘rib chiqamiz.   formuladan foydalanib, har bir so‘mning aylanmasi sonini hisoblaymiz va aylanmalarning o‘rta arifmetigini topamiz:

Quyidagi formula bo‘yicha esa o‘rtacha vaqtni aniqlaymiz:

Ya’ni, biz so‘mning o‘rta garmonik aylanmasiga ega bo‘ldik.
Agar naqd pullar ishtirokidagi bir yillik barcha operatsiyalarning umumiy hajmini V deb olsak, u holda n naqd pul massasi va operatsiyalar hajmi o‘rtasidagi munosabat quyidagicha ko‘rinish oladi:
  bu yerda  
Tahlillar shuni ko‘rsatdiki, o‘rta arifmetik sifatida hisoblangan o‘rtacha vaqt o‘rta garmonik sifatida hisoblangan o‘rtacha vaqtning oshirilgan bahosidir.

Download 0,68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish