«Физиология» фанидан 2-курс даволаш, педиатрия, касбий таълим, тиббий профилактика, фармация, факультети талабаларига

59.Орка мия рефлекслари
Orqa miya bir tarafdan talaygina reflekslar markazi bo'lsa, ikkinchidan pastdan tepaga 
va tepadan pastga o'tadigan bir talay yo'llarning yig'indisi hisoblanadi. Shunga ko'ra, 
uning faoliyatini shartli ravishda reflektor faoliyatga va o'tkazuvchi yo'l faoliyatiga 
bo'ladilar. 
Orqa miya bajaradigan faoliyatlar doirasi juda keng. U deyarli barcha harakat 
reflekslarini yuzaga chiqarishda ishtirok etadi (bosh muskullari harakatidan tashqari), 
siydik ajratish va jinsiy faoliyat, to'g'ri ichak faoliyati, haroratning barqarorligini 
saqlab turish va modda almashinuvini boshqarish, ko'pchilik qon tomirlarning 
tonusini saqlash bilan bog'liq bo'lgan reflekslarni yuzaga chiqaradi. 
Orqa miyaning harakat va tonik reflekslari tananing fazodagi harakatlarini, tana 
qismlarini bir-biriga nisbatan harakatlarini, yotish, o'tirish, tik turishni (vaziyatni) 
ta'minlaydi. Orqa miyaning reflektor faoliyati to'g'risida ma'lumot olish uchun 2-
jadvalga qarang. 
Yuqorida ko'rsatilgan spinal reflekslar sun'iy yo'l bilan hosil qilinadi. Masalan, 
paylarga ta'sir qilinmasa, bu reflekslar tabiiy sharoitda kuzatilmaydi. Ammo tabiiy 

---

sharoitda pay (cho'zilish) reflekslari o'ziga xos tarzda sodir bo'ladi. Odam tik turganda 
yerning tortish kuchi oyoqlarni tizza bo'gimlarida bukishga qaratiladi. Natijada 
sonning to'rt boshli muskuli sal cho'ziladi, taranglashadi. Muskul cho'zilib, 
proprioretseptorlarni (muskul duklarini) qo'zg'atadi va ulardan orqa miyaga borgan 
impulslar to'rt boshli muskulni qisqartiradi. Bu esa oyoqlarni gavda og'irligidan 
bukilishiga yo'l qo'ymaydi. 
Tana qismlarining ma'lum holatini ta'minlovchi vaziyat reflekslari orqa miya 
reflekslarining katta guruhini tashkil qiladi. Bulardan bo'yin-tonik reflekslari katta 
ahamiyatga ega. Ular miya stvolining boshqa qismlari boshqaradigan tonik reflekslar 
bilab chambarchas bog'liq. Vaziyat va tonik reflekslarga keyinroq yana qaytamiz. 
Orqa miyaning visseral reflekslari ichki a'zolar faoliyati bobida bayon qilinadi.