«физика ва астрономия тарихи» ЎҚув фани бўйича таълим технологияси

Визуал материаллар


1- илова

2-Илова



3-илова



4-илова

Физик назарияни математик моделлаштириш уч босқичда амалга оширилади:
1:Формаллаштириш- берилган физик масалани математик тилга ўтказишга айтилади.
2. ҳосил бўлган математик масалани ечиш- физик назариянинг математик формаси дифференциал ва интеграл тенгламалар асосида ечилади ва математик натижалар олинади.
3 Интерпретациялаш- топилган ечимни изоҳлаш, яъни математик ечимни математик тилдан қайта «физика тилига»физик тушунчалар формасига ўтказиш
Обьект стуктурасидаги боғланишларни, кқп шаклли хоссаларини, яъни физик объектни барча хоссасини математик объект ўзида тўла акс эттира олмайди. Лекин шунга қарамай яхши математик модел реал физик объектнинг энг муҳим белги ва аломатларини ва боғланишларни акс эттиради ва объект ҳақида тўғри маълумот беради. Демак математик модел орқали биз нисбий ҳақиқатни очиб. У орқали объект система) ёки ҳодисаларни умумий принциплари ва қонунларини очишга имкон тўғилади.

5-илова





6-илова





7-илова

Қаттиқ жисмнинг зарралари кўп ҳолларда панжараларда жойлашади, улар атомли, ионли, металлик ва молекуляр панжараларда жойлашади.Уларнинг структуравий аломатлари фазовий жойланиши ва улар орасида муайян боғланишлар

Ўқув материали
(қисқа шакли)
Ҳурматли талаба, сиз бу кундан бошлаб назарий физика фани қасрининг биринчи биноси- классик механикага қадам ташладингиз.. Бугундан бошлаб сиз физиканинг юқори босқичи бўлган назарий физика фанини бўлимлари билан аста-секин танишасиз.Сиз шу пайтгача «Умумий физика курси» билан танишдингиз. Унда асосий эътибор экспкриметлар қўйиш ва олинган натижаларни таҳлил қилиш ва изоҳлаш , эмпирик формулалар чиқариш, хусусий қонунлар чиқариш ва таърифлаш масалалари кўрилади. Мен эса сизнинг эътиборингизни янги курс –«назарий физика»га жалб қилмоқчиман. Назарий физика фани бир талай катта бўлимлардан иборат бўлиб, унинг энг биринчи бўлими «Классик механика» ҳисобланади. Шунинг учун фурсатдан фойдаланиб «Назарий физика» фани нимани ўрганади, уни «Умумий физика» курсидан фарқлари,предмети (мавзуси) ва методи ҳақида ва уни ўрганишда математик моделнинг ва структура тушунчасининг роли ҳақида гапириб бермоқчиман. Шунингдек илмий билиш уни физикадаги тутган ўрни, ижоди фаолият нима ва табиий фанлардаги ижодий фаолият билан гуманитар фанлар орасидаги масалан саънат ёки адабиётдаги ижодий фаолиятдан асосий фарқларини кўрсатиб бераман. Анна шунда сиз назарий физикани қандай нафис ва чиройли фан эканлигини тасаввур қиласиз ва уни ўрганишга яънада иштиёқингиз ортади деган умиддаман.
Физика табиат деган маънони англатгани учун у тўғридан-тўғри бутун борлиқни ва уни вақтда ўзгаришини ўрганадиган фан десам асло хато қилмайман. Барча борлиқ- олам тушунчаси билан алмаштирганлиги боис назарий физика шу оламни ва унинг эвоюциясини том маънода ўрганишини исботлашга ҳаракат қиламан.Назарий физика билан шуғулланувчи одамлар асосан мантиқга ва математикага таянган ҳолда табиатнинг энг умумий принциплари ва қонунларини мушоҳада қилиш орқали очадилар. Жуда кўп кашф қилинган принциплар, қонунлар инсон тафаккурининг ижодий мевасидир. Ньютон қонунлари, Максвелл тенгламалари ва квант механиканинг жуда кўп принциплари инсон миясисининг маҳсули, унинг ижодий илмий тафаккурининг мевасидир. Кейин улар экспериментда текширилган.
Фаннинг энг муҳим белгилари- бу бўлаётган ҳодисани диққат билан кузатишдир., сўнг хаёл қилиш ва тасаввур талаб қилади. Оламни тавсифлаш учун ҳамма маълумотлар ҳам олинавермайди, балки кузатишлар ичидан энг кераклиги ва асосийлари танланади.
Назарияни тўғридан-тўғри кузатишлардан яратиб бўлмайди, аксинча тажрибалардан олинган фактларни инсон ўз ақли билан англагандан кейин, қайта ишлаб, мушоҳадалар юритиш орқали тушунтириш учун яратади.Масалан, жисмлар атомлардан тузилган деган фикр , атомларни кимдир кузатганлигидан эмас балки инсон фикрини, инсон миясида ҳосил бўлган тафаккурнинг ижодий мевасидир.
Назарий физиканинг бош мақсади биз яшаётган оламни нимадан тузилганлигини, унинг энг майда бўлакларини қандай кучлар боғлаб турганлигини, оламнинг вақтда ўзгаришини били шва шу билиш асосида фундаментал қонунларни кашф қилишдир. Оламнинг фақат битта ягона назария (тенглама) орқали тушунтириш назарий физиканинг асл орзусидир.Оламнинг қайси-дир бўлагини ўтмиши , ҳозири ёки келажаги ўзи яратган дастурга мос келмаса, физик афсусланади, ташвишланади ва яъна ўзини умидини тўғри йўл топишга бағишлайди