302
101.
ИДИШ-ТОВОҚЛАРНИ ҚУРИТИШ ШКАФИ
Иш унумдорлигини ошириш институтининг 1940
йилдаги
ихтироси, фин ошхонасини янада рационал қилиб қўйди. Бошланғич
ҳолат оддий эмас эди: шаҳар хонадонларидаги ошхона ва уй
хизматчисининг хонаси хонадоннинг ҳовли томонидаги қоронғу
қисмида жойлашган ва ошхонадан емакхонагача бўлган йўл кўпинча
узун ва эгри эди. Қишлоқ ҳудудларида таомни тайёрлаш бир хонада
амалга оширилар эди. Ўша хонада ҳам ухлашар, ҳам бошқа уй
юмушларини бажаришар эди. Одатда ушбу хона кенг, лекин ундан
фойдаланиш унумдор эмас эди. Анжомларни сақлаш
учун махсус
жой бўлмаганлиги сабабли, улар кулбанинг ҳамма бурчакларида
ётар эди. Идиш-товоқ тоғорада ювилар, 1920 йиллардан бошлаб эса
рух билан қопланган махсус столда ювилар эди
Рационал қарорлар уй юмушларини бажариш давомида
сарфланадиган вақт ва ушбу ишларнинг қийинчилиги бўйича
тадқиқотларга асосланган эди. Уй юмушларининг тахминан ярим
қисми овқат тайёрлаш билан боғлиқ эди.
Тик туриш, бирон нарса
олиш учун чўзилиш, эгилиш ва бирон нарсани ташиш – буларнинг
барчаси чарчатар ва кўп вақт олар эди. Майю Гебхард аёлнинг умри
давомида тахминан 29 минг соат ёки 10 йил мобайнида кунига 8
соатдан дам олиш кунларисиз идиш-товоқ ювишини ҳисоблаб
чиқди.
Ошхонани қайта жиҳозлаш ҳисобига ушбу муддатни тахминан 3
соатга камайтиришга муваффақ бўлинди.
Қишлоқ ҳудудларида сув тизимларини ўтказиш ошхонадаги
меҳнатни камайтириш учун биринчи шарт эди. Иссиқ сувни ўтказиш
ҳам муҳим эди. Идиш ювиш машиналари ҳали
Америка
янгиликларида эндигина танилаётган вақтларда, Майю Гебхард
идиш-товоқ ювишни енгиллаштирадиган учта йўналишни белгилаб
қўйди. Биринчиси – идиш-товоқларни тежаш. Шўрва солинадиган
чиройли ликопчалардан иккинчи таомларни солиш учун ҳам
фойдаланиш мумкин. иккинчиси – идиш-товоқ ювиш жараёнини энг
унумли даражада ташкиллаштириш: ишлатилган идиш-товоқ учун
жой, иссиқ сув билан ювиш чаноғи ва чайиш чаноғи ўнг
томондан
чап томонга қараб жойлашади. Учинчиси – идиш-товоқни қуритиш
босқичидаги тежаш.
303
Меҳнат унумдорлигини ошириш институтининг тадқиқотларига
биноан, қуритиш шкафининг энг мақбул ҳолда жойлашиши бир
кунда ярим соатдан икки соатгача бўлган вақтни тежашга имкон
берди. Шу билан бирга, идиш-товоқ сочиқлари ҳам тежаб қолинади.
Ошхона столи ҳам бошқа мақсадлар учун бўшатилган бўлар эди.
Ошхона деворларидан идиш-товоқ қуритишда фойдаланиш фикри
шундай пайдо бўлди. Токчалар ювилган идишларга чанг тушмаслиги
учун деворлар билан ёпиб қўйилди. Қуритиш шкафи
шундай пайдо
бўлди.
Илк қуритиш шкафлари ёғочдан ясалган қуритиш жойларига эга
эди. Ошхоналарнинг кўпчилигида қуритиш шкафи ягона мебел
жиҳози эди. Меҳнат унумдорлигини ошириш институтининг уй-
рўзғор бўлимида, 1940 йилларда уй мебелларини лойиҳалаштириш
ишлари билан шуғулланишар эди. Мебел чизмаларини айнан ўша
жойдан олиш мумкин эди. Қуритиш шкафлари Меҳнат
унумдорлигини ошириш институтининг устахонасида сотиш учун
ясалар эди.
Ошхона мебелининг саноат даражасида ишлаб чиқарилиши 1948
йилдан бошланди. «Энсо-Гутцайт Торнатори»
заводлари биринчи
бўлиб Меҳнат унумдорлигини ошириш институтининг тадқиқот
натижалари ва рационал таклифлари асосида тайёрланган «Энсо»
мебелларини оммавий равишда чиқаришни бошлашди. Ушбу мебел
жихози қошиқ, вилка ва пичоқлар учун ёғоч бўлимлар ва қозон
қопқоқларини илиш учун шкафнинг эшигига ўрнатилган махсус
тутқичлар каби қулай мосламаларга эга эди.
Одамлар анча вақтлардан бери идиш ювиш машиналаридан
фойдаланишаётган бўлса ҳам, қуритиш шкафи ҳанузгача кенг
тарқалгандир. Қуритиш шкафларида кастрюллар, озиқ-овқат
маҳсулотларини музлатиш
учун пластмасса идишлар, вазалар,
ёғочдан ва кумушдан ясалган буюмлар қуритилади. Ўтган асрнинг
тўқсонинчи йилларининг бошларида, Меҳнат унумдорлигини
ошириш институти қуритиш шкафларини янги тадқиқотлар
натижалари бўйича ўзгартирди. Идишларни қуритиш панжарасининг
катакларини майда буюмлар тушиб кетмаслиги учун кичикроқ
қилишди. Идиш ювиш воситаларини алоҳида ажратиб қўйишди,
болалар сўрғичи ва идишлари каби енгил пластмасса буюмлари учун
шкафнинг
эшигида махсус жой ажратилди; булардан ташқари,
304
шишалар учун махсус сават ўрнатилди. Қуритиш шкафининг пастки
бўлимларида катта, оғир нарсалар туради, ликопчалар устки
токчаларда қуритилади.
Do'stlaringiz bilan baham: 
