Filologiya fakulteti

Muammoning o‘rganilganlik darajasi. Badiiy adabiyotda ruh obrazi muammosini o‘rganish adabiyotshunoslikning hamma davrlari uchun dolzarb masalalaridan biri hisoblangan. Rus adabiyotshunosligida majoziy shakllar, belgilar va so‘zlarning ma’nosini izohlaydigan kitoblar nashr etilgan.

Ruh(g‘ayritabiiy kuchlar) bilan hodisa fanda mistika nomi bilan atalib, bu hodisa ko‘plab fan sohalari, xususan falsafa va filologiyaning o‘rganish obyekti hisoblanadi. Adabiyotshunoslikda mistikaning o‘rganilishi so‘nggi O‘rta asrlar davridan Uyg‘onish davri boshiga to‘g‘ri keladi. Bu davrda o‘rta asrlar yozuvchilari tomonidan yaratilgan ko‘plab soxta va g‘ayritabiiyliklarni antik davr alomati deb atash ehtiyoji paydo bo‘lgandi.

Birinchi bor mistifikatsiya masalasiga adabiyotshunoslikning tadqiqot predmeti sifatida XX asrning birinchi yarmida E.L.Lann³ murojaat qildi. Uning mistifikatsiya tabiatini o‘rgangan tadqiqotida “mistifikatsiya” tushunchasi “qalbaki” tushunchalari o’rtasidagi farqlar chegaralanmagan.

Bu yo‘nalishdagi jiddiy tadqiqot I.L.Popov⁴ning ishi hisoblanadi. U bu masalaning xususiyati va tarixiy-funksional nuqtai nazardan qaraydi. XX asr mualliflari materiallari asosida D.Ritssi⁵, N.Paxsaryan⁶, N.S. Gulius⁷ kabi tadqiqotchilar shug‘ullanishgan.

“Mistifikatsiya oshkoralikning ijtimoiy genezisini yalang‘ochlaydi” (Lann, 2009, s. 35) faqatgina ma’lum tarixiy ong uchun dolzarb bo‘lib, u yoki bu guruhdagi o‘quvchisini topadi.

Tadqiqot predmetining murakkabligi va ko‘p ma’noliligi uni turlicha usul yo‘nalishlarida tadqiq etilishiga sabab bo‘lgan. Struktural-xususiy (R. Bart, M. Fuko, J. Derrida, V. Shmid); falsafiy va filologik germenevtika (G.G. Gadamer, E. Kassirer, P. Riker); mif ijodiyoti bo‘yicha ishlar (E.M. Meletinskiy, O.M.Freydenberg, T.A. Apinyan); janr nazariyasi va funksionalligi bo‘yicha (I.P. Smirnov, L.V.Chernets, J.-M. Sheffer, Yu. Podlubnova, V. Izer, J. Jenett )tadqiqot ishlari olib borilgan.

Rus adabiyotshunosligida majoziy shakllar, belgilar va so‘zlarning ma’nosini izohlaydigan kitoblar nashr etilgan⁸. Adabiyotshunosligimizda majozning nazariy asoslari tahlil etilgan maxsus risolalar ham yaratilgan⁹