Filologiya fakulteti

ADABIYOTLAR RO‘YXATI………………………………………………........

KIRISH

Mavzusining dolzarbligi va zarurati. Jahon adabiyotshunosligida turli xalqlarning adabiyotida o‘ziga xos o‘rin olgan ruh obrazini tadqiq etish bo‘yicha bir necha tadqiqotlar amalga oshirilgan. Antik davr adabiyotidan boshlab maqsad va g‘oyani g‘ayritabiiy kuchlar sirasiga kiradigan ruh obrazi vositasida ifodalash usullari keng rivojlanib kelganligi ilmiy adabiyotlarda ta’kidlangan. Shu nuqtai nazardan, barcha davrlarda adabiyotdagi ruh obrazi va uning badiiy talqinlarini tahlil etish hamda ularning badiiy asarlardagi yozuvchi ijodiy g‘oyasini aniqlash hamda ilmiy yondashuvlar asosida ish olib borish mazkur soha rivojlanishida muhim omil bo‘lib xizmat qiladi.

Dunyo adabiyotshunosligida ruh obrazi va uning talqinlari ifodalangan fikrlar tahlili bo‘yicha ilmiy izlanishlar olib borilmoqda. Bugungi kunda zamonaviy dunyo adabiyotshunosligi ijtimoiy-falsafiy g‘oyalar obrazlarning ramz va timsollar orqali ilgari surilgan durdona asarlarni jahon fanidagi eng yangi ilmiy tamoyillar va mezonlar asosida mukammal o‘rganish vazifasini qo‘ymoqda. Shu nuqtai nazardan, badiiy adabiyotda g‘ayritabiiy kuchlar, xususan ruh obrazining manbalarda qo‘llanilgan ramz va timsollarni bugungi kun talablari asosida tadqiq etish jahon adabiyotshunosligi oldidagi yechimini kutayotgan dolzarb masalalardan biri bo‘lib turibdi. Ushbu tadqiqotimiz aynan shu jihatdan ham alohida dolzarblik kasb etadi.

Mustaqillik yillarida mamlakatimizda yozuvchilarning badiiy obraz yaratishiga oid tadqiqotlarda jiddiy yutuqlarga erishildi. Binobarin, yangi o‘zbek adabiyotida yaratilgan qator badiiy asarlardagi obrazlar tasvirlarni yangi zamon ruhida ilmiy talqin va tadqiq etish zarurati fanimiz oldida turgan dolzarb vazifalardan biri hisoblanadi. Zero, “adabiyot va san’atga, madaniyatga e’tibor – bu, avvalo, xalqimizga e’tibor, kelajagimizga e’tibor ekanini, adabiyot, madaniyat yashasa, millat yashashi mumkinligini unutishga bizning aslo haqqimiz yo‘q”¹. Milliy adabiyotimiz namunalarini zamonaviy adabiyotshunoslik yutuqlari mezonlari asosidagi tadqiqi bugungi globallashuv jarayonida yosh avlodni har tomonlama etuk insonlar etib tarbiyalashda alohida ahamiyatga ega. Bu jihatdan badiiy adabiyot, ayniqsa, yangi davr adabiyoti namunalarining o‘rni muhimdir. Uzoq ming yillar tarixi shundan dalolat beradiki, o‘zbek milliy davlatchilik tarixi eng avvalo ma’naviyat va ma’rifatning jamiyat hayotida muhim o‘rin egallaganligi bilan chambarchas bog‘liqdir. Muhtaram Prezidentimiz Shavkat Miromonovich Mirziyoyev yurtimizda o‘tkazilgan “O‘zbek mumtoz va zamonaviy adabiyotini xalqaro miqyosida o‘rganish va targ‘ib qilishning dolzarb masalari” mavzusidagi xalqaro miqiyosidagi konferensiya ishtirokchilariga yo‘llagan tabrigida: “O‘zbek mumtoz va zamonaviy adabiyotini xalqaro miqyosida o‘rganish va targ‘ib qilish, ko‘pqirrali bu mavzuni bugungi kunda dunyo adabiiy makonida yuz berayotgan eng muhim jarayonlar bilan uzviy holda tahlil etib, zarur ilmiy-amaliy xulosalar chiqarish, kelgusi vazifalarimizni belgilab olish, o‘ylaymanki, katta ahamiyatga ega”²-deb ta’kidladilar.