Фавқулодда вазиятларнинг олдини олиш соҳасидаги давлат сиёсати қандай шаклланади?

Биотерроризм ва биоҳалокат нимани англатади?



Биоҳалокатлар – бу одамларнинг ҳалок бўлишига, инсон соғлиғига зарар етишига, объектларнинг вайрон бўлиши ёки йўқ бўлиб кетишига олиб келадиган хавфли биологик (бактериологик) агентларнинг (моддалар, воситалар ва бошқаларнинг) кўп миқдорда тарқалиши билан бирга кечадиган фалокат тури. Илгари, кўплаб биоҳалокатлар табиий равишда юзага келган. Буларга вабо, чечак, ўлат, тиф ва бошқа юқумли касалликларнинг тарқалиши киради. Ҳозирги вақтда биоҳалокатлар қуйидагилар натижасида юзага келиши мумкин:
- биологик воситалардан (махсус лабораториялар, биофабрикалар, илмий-тадқиқот институтлари ва бошқалар) фойдаланадиган объектлардаги авариялар;
- микроорганизмлар селекцияси;
- атроф-муҳитга салбий таъсир кўрсатадиган техноген фаолият (фойдали қазилмаларни олиш жараёнидаги қазиш ва бурғулаш ишлари ва бунинг натижасида ер қаъридаги микроорганизмларни чиқариб юбориш);
- табиий офатлар (юқумли касалликлар тарқалишига сабаб бўладиган цунами, тошқин, сел ва бошқалар).
Биотерроризм. Биотерроризм терроризмнинг бир тури бўлиб, бунда аҳолига қарши қурол сифатида микроорганизмлар ёки уларнинг заҳарли моддаларидан фойдаланилади.
Бугунги кунда биотерроризм инсоният учун энг хавфли ва кам бошқариладиган таҳдид ҳисобланади.
Сўнгги ўн йилликларда кўплаб биотеррористик ҳаракатлар содир этилди. Бунга 2001 йил 11 сентябрда АҚШда террористлар томонидан куйдирги қўзғатувчиларининг тарқатилиши мисол бўлади.
Биологик қуроллар қуйидаги сабабларга кўра террорчиларни ўзига жалб қилади:
- тезда қўлга киритиш имконияти мавжудлиги. Хавфли юқумли касалликларнинг микроблари табиатда учрайди;
- ишлаб чиқаришнинг қулайлиги;
- сақлашнинг қулайлиги;
Микробиологик лабораториялар ва фабрика деярли барча мамлакатларда биологик қурол ишлаб чиқаришга осон ўзгартирилиши мумкин;
Биологик воситалар қуйидаги кўрсаткичлар бўйича террорчилик мақсадларида фойдаланиш учун яроқли ҳисобланади:
- атроф-муҳитда барқарорликни сақлай олиши;
- юқиш даражасининг юқорилиги;
- ўлим даражасининг юқорилиги;
- қўллаш ва тарқатишнинг қулайлиги;
- қўлга киритиш ва ишлаб чиқаришнинг қулайлиги;
- қўлланилгандан сўнг ташқи муҳитда аниқлашнинг қийинлиги;
- олдини олишнинг мураккаблиги ёки самарасизлиги, касалликни даволашнинг қийинлиги.
Ҳозирги вақтда янги авлод биологик қурол – молекуляр қурол энг катта хавф туғдириши мумкин. Бундай моддалар организмдаги биокимёвий жараёнларни бузиб юбориш хусусиятига эга бўлиб, улар организмга вабо, ўлат, чечак, куйдирги каби ўта хафли касалликлардан ҳам кучлироқ таъсир кўрсатади.

1^ Ўзбекистон Республикасининг 1999 йил 20 августдаги “Аҳолини ва ҳудудларни табиий ва техноген хусусиятли фавқулодда вазиятлардан муҳофаза қилиш тўғрисида”ги Қонуни

2^ Ўзбекистон Республикасинниг 1992 йил 9 декабрдаги “Табиатни муҳофаза қилиш тўғрисида”ги Қонуни

3^ Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасинниг 2008 йил 10 декабрдаги “Хавфли ишлаб чиқариш объектларининг саноат хавфсизлиги тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Қонунини амалга оширишга доир қўшимча чора-тадбирлар ҳақида”ги 271 Қарори

4⁴ Ўзбекистон Республикасининг 2008йил 26 декабрдаги “Қутқарув хизмати ва қутқарувчи мақоми тўғрисида»ги Қонуни

5⁵ Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 27 октябрь 1998 йилдаги “Техноген, табиий ва экологик тусдаги фавқулодда вазиятларнинг таснифи тўғрисида” 455 сонли Қарори

1¹ Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2008 йил 10 декабрдаги “Фавқулодда вазиятларда уларнинг олдини олиш ва ҳаракат қилиш давлат тизимини янада такомиллаштириш тўғрисида”ги 271-сонли қарори

2² Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 9 сентябрдаги “Аҳолини фавқулодда вазиятларда ҳаракат қилишга ва ФМ соҳасида тайёрлаш тартибини такомиллаштириш тўғрисида”ги 754-сонли Қарори

3³ Ўзбекистон Республикасининг 2000 йил 31 августдаги “Радиациявий хавфсизлик тўғрисида”ги Қонуни

4⁴ Ўзбекистон Республикасининг 2015 йил 26 августдаги “Аҳолининг санитария-эпидемиологик осойишталиги тўғрисида”ги Қонуни

1¹ Ўзбекистон Республикасининг 1993 йил 7 майдаги “Сув ва сувдан фойдаланиш тўғрисида”ги Қонуни

2² Ўзбекистон Республикасининг 2004 йил 3 декабрдаги “Муҳофаза этиладиган табиий ҳудудлар тўғрисида”ги Қонуни

3³ Ўзбекистон Республикасининг 2004 йил 13 декабрдаги “Ер ости бойликлари тўғрисида”ги Қонуни

4⁴ 1993 йил 7 майдаги “Ўзбекистон Республикасининг ҳаво кодекси”

5⁵ Ўзбекистон Республикасининг 2016 йил 21 сентябрдаги “Ўсимлик дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш тўғрисида”ги Кодекси

7 ⁷ Ўзбекистон Республикасининг 1996 йил 27 декабрдаги “Атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш тўғрисида”ги Қонуни

8⁸ Ўзбекистон Республикасининг 1998 йил 28 августдаги “Ер кадарстри тўғрисида”ги Қонуни

9⁹ Ўзбекистон Республикасинниг 1998 йил 16 апрелдаги “Ўрмон тўғрисида”ги Қонуни

10¹⁰ Ўзбекистон Республикасининг 2002 йил 5 апрелдаги “Чиқиндилар тўғрисида”ги Қонуни

1¹ Ўзбекистон Республика Вазирлар Маҳкамасининг 2008 йио 10 декабрдаги “Хавфли ишлаб чиқариш объектларининг саноат хавфсизлиги тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонунини амалиётга тадбиқ бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Қарори