Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

Og’iz mazasidan dalil olinishiga
kelsak, og’izdagi mazaning achchiqligi 
me`dada issiq va safro borligiga dalolat qiladi, nordonligi esa ko`pincha me`daning 
sovuqligiga, lekin ovqatni aslo hazm qildirmaydigan darajadan kamroq sovuqligiga 
dalil bo`ladi. Ba`zan nordonlik rutubat bilan birga kuchsiz issiqda ham dalil bo`ladi. 
Shu issiqlik rutubatni bir oz qaynatadi, biroq, keyin rutubatni yetiltirishga kuchsizlik 
qilib undan ajraladi natijada og’izda uzum suvinikiga o`xshash nordonlik paydo 
bo`ladi uzum suvi sovisa nordonlashadi, kuchsiz issiqdan qaynasa ham 
nordonlashadi. Goho nordon moddaning taloqdan me`daga quyilishi sababli ham 
og’izda nordonlik paydo bo`ladi. Taloq sababli bo`ladigan nordonlikda ishtaha 
kuchayadi, damlik va quldirash ko`payadi, hazm buziladi, nordon kekirik keladi. 
Og’izning mazasizligi me`dada mazasiz shilliq borligiga, sho’rligi sho’r shilliqqa 
yomon va yoqimsiz begona mazalar esa me`dada sasigan yomon begona xiltlar 
borligiga dalolat qiladi. 

---

294 
Qusishdan dalil olish
faqatgina o’qichiq bo`lsa, modda me`daga yopishgan va 
shimilgan bo`ladi qusish oson bo`lsa, moddaning me`da bo’shlilig’iga quyilganiga 
dalil bo`ladi, agar qusish va o’qichish moddani ko’chirolmaydigan bo`lsa, bir 
vaqtning o’zida ikkala holatning ham mavjudligiga yoki xiltning yopishib kirishib 
qolganiga dalil bo`ladi. Ko`ngil aynish faqat shimilgan moddadan bo’lmaydi, balki 
modda ko`p bo`lib me`dani achishtirsa yoki u kam bo`lib ovqatga aralashib kuchayib 
me`daning tagidan uning og’ziga ko’tarilib uni achishtiradigan bo`lsa u 
shimilmaganda ham ko`ngil ayniydi. Shuning uchun xilt ko`p bo`lmasa uni ovqatdan 
keyin qusib tashlash oson bo`ladi, ovqatdan oldin esa oson bo’lmaydi. Lekin 
o’qichiq va ko`ngil aynish ahyon-ahyonda bo`lib tursa, me`daga modda boshqa 
a`zodan quyilgan bo`ladi, agar doimo bo`lib tursa, modda me`dada uzluksiz ravishda 
tug’ilayotgan bo`ladi. Qusuq bilan tashlanayotgan narsaning rangi va mazasi bilan 
ham modda xiliga belgi olinadi rangi va mazasi bilan safro va savdoga hamda 
nordon va sho’r shilliqda, rangi bilan shishasimon shilliqga, burun suvi rangiga 
o’xshasa va boshqa a`zolarga tushadigan nazlalar bilan birga kelsa, miyadan 
tushayotgan shilliqdan dalolat qiladi. Ayrim kishilar borki, ovqatlangach ortiqcharoq 
harakat qilsalar, yegan ovqatlarini tashlash istagini sezadilar bu hol me`da og’zining 
ho’lligiga yoki me`daning kuchsizligiga belgi bo`ladi. Rutubat sababli bo`ladigan 
qusish qorin ochligida ham paydo bo’la beradi, me`da kuchsizligidan bo`ladigani esa 
faqatgina qorin to’qligida paydo bo`ladi.