Farmokognoziya oxiri p65

O‘simlikning nomi.
Ortosifon (buyrakchoy) — Orthosiðhon
stamineus Benth., yasnotkadoshlar — Lamiaceae (labguldosh-
lar — Labiatae) oilasiga kiradi (85-rangli rasm).

---

306
Ko‘p yillik, bo‘yi 1—1,5 m ga yetadigan, doim yashil ya-
rimbuta yoki buta. Poyasi bir nechta, to‘rt qirrali, asos qismi
yog‘ochlangan bo‘lib, pastki qismi to‘q binafsharangga bo‘yal-
gan. Bargi oddiy, bandi bilan poyada butsimon shaklda qarama-
qarshi o‘rnashgan. Gullari halqaga o‘xshash to‘planib, shingil-
simon to‘pgulni tashkil etadi. Guli qiyshiq, och binafsharangli.
Gulkosachasi qo‘ng‘iroqsimon, ikki labli, gultojisi ham ikki
labli, otaligi 4 ta, onalik tuguni to‘rt bo‘lakli, yuqoriga joylash-
gan. Mevasi 1—4 ta yong‘oqchadan iborat.
Iyul-avgust oylarida gullaydi.
Geografik tarqalishi.
Vatani Janubi-sharqiy Osiyoning tro-
pik tumanlari. U yovvoyi holda Indoneziyada (Yava, Sumatra va
Borneo orollarida), Birmada, Filiðpinda va Shimoli-sharqiy
Avstraliyada o‘sadi.
Bir yillik o‘simlik sifatida Gruziyaning subtropik tuman-
larida o‘stiriladi.
Mahsulot tayyorlash.
O‘simlik novdasining uchki qismini 2
juft bargi bilan birga (flesh) yil bo‘yi besh-olti marta qo‘lda terib
olinadi, so‘ngra qalin qilib, salqin yerda 24—36 soat (fermen-
tatsiya qilish uchun) yoyib qo‘yiladi. Ma’lum vaqt o‘tgandan
so‘ng tezlik bilan yupqa qilib yoyib, quyoshda yoki 30—35°C da
quritgichlarda quritiladi.
Mahsulotning tashqi ko‘rinishi.
Tayyor mahsulot quritilgan
2 juft bargli 2 sm uzunlikdagi novdachadan iborat. Bargi cho‘ziq
tuxumsimon yoki rombsimon—elliðssimon, o‘tkir uchli, arra-
simon qirrali bo‘lib, yuqori tomoni tuksiz, pastki tomoni tukli,
uzunligi 2—5 sm, eni 1,5—2 sm. Barg qo‘ltig‘ida sertuk kurtak
bo‘ladi.
Mahsulot hidsiz, biroz achchiq, burishtiruvchi mazasi bor.