Farmokognoziya oxiri p65

Mahsulotning tashqi ko‘rinishi.
Tayyor mahsulot juda ham
burishgan, namlanganda sharsimon shaklga kiradigan mevadan
iborat. Meva qora rangli va xira bo‘lib, diametri 3—6 mm. Me-
vaning yuqori qismida halqa shaklidagi gulkosacha qoldig‘i —
bolishcha (valik), uning markazida onalik ustunchasi (ustuncha
tushib ketgan bo‘lsa, chuqurcha), mevaning asos qismida esa
ba’zan kalta bandi bo‘ladi (ko‘pchilik mevalarning bandi tushib
ketadi). Mevaning ko‘k-qizg‘ish rangli yumshoq qismida juda
ko‘p (30 tagacha) tuxumsimon, och qo‘ng‘irrangli urug‘lar
bor. Mahsulot kuchsiz hidli bo‘lib, nordon-shirin, biroz bu-
rishtiruvchi mazasi bor.
Chernikani yosh novdalari —
Cormus Vaccinii myrtilli
ham
mahsulot sifatida mevalar pishib tamom bo‘lguncha yig‘iladi va
soya yerda yoki quritgichlarda 55—60°C da quritiladi.

---

303
Kimyoviy tarkibi.
Mahsulot tarkibida 12% pirokatexin
guruhidan tashkil topgan oshlovchi moddalar, antotsian gliko-
zidlar, 7% gacha organik (olma va limon) kislotalar, 30% gacha
qand, 6 mg% vitamin C, karotin, vitamin  va pektin moddalar
bo‘ladi.
Barg tarkibida 20% gacha taninlar (pirokatexin guruh),
1,6% arbutin va 1% mirtillin glikozidlar, 1% gidroxinon, fla-
vonoidlar, 250 mg% vitamin C, triterpen saponinlar va boshqa
moddalar bor.
Ishlatilishi.
Chernika preparatlari burishtiruvchi modda sifa-
tida ich ketish kasalliklarida (ayniqsa, bolalarda) ishlatiladi.
Dorivor preparatlari.
Mevadan damlama va sharbat
tayyorlanadi. Meva me’da kasalliklarida ishlatiladigan choylar
tarkibiga kiradi.
Mevadan bolalarga kisel va kompot pishirib beriladi.
Chernika bargi (demak, yosh, serbarg novdalari ham)
qandning qondagi miqdorini kamaytirish ta’siriga ega. Shuning
uchun qandli diabet (qand kasalligi) kasalligini davolash uchun
ishlatiladigan arfazetin preparati tarkibiga chernikani yosh,
serbarg novdalari ham kiradi.